Αρτηριακή πίεση: Πόσο αλάτι πρέπει να καταναλώνουμε;
Το 70% των ανθρώπων θα μειώσει την αρτηριακή του πίεση αν μειώσει την κατανάλωση αλατιού.
Για πολλά χρόνια, οι γιατροί προειδοποιούν όλους και ιδιαίτερα αυτούς με υπέρταση να μειώσουν την ποσότητα αλατιού στη διατροφή τους. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι μια διατροφή υψηλή σε νάτριο μπορεί να ανεβάσει την αρτηριακή πίεση και τη φλεγμονή, αυξάνοντας τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Το επιστημονικό όνομα του αλατιού είναι χλωριούχο νάτριο που σημαίνει ότι περιέχει χλώριο και νάτριο. Αυτά τα δύο μέταλλα ονομάζονται “ηλεκτρολύτες” γιατί έχουν ηλεκτρικό φορτίο όταν διαλύονται στα υγρά του σώματος και μαζί με το κάλιο, το ασβέστιο, το μαγνήσιο και τον φώσφορο, είναι ζωτικής σημασίας για λειτουργία του νευρικού συστήματος, των μυών και άλλων βιολογικών διεργασιών.
Το νάτριο αποτελεί το 40% του βάρους του αλατιού και συνηθίζει να βρίσκεται στα υγρά εκτός των κυττάρων όπου παρακρατεί νερό μέσω του φαινομένου της ώσμωσης. Το επιπλέον νάτριο στο σώμα παρακρατεί περισσότερο νερό και η καρδιά αναγκάζεται να σπρώχνει πιο δυνατά για να προωθήσει το αίμα με αποτέλεσμα να αυξάνεται η αρτηριακή πίεση. Αυτός είναι ο λόγος που το αλάτι έχει κατηγορηθεί για αιμορραγικά εγκεφαλικά και καρδιακά επεισόδια.
Μερικοί μπορούν να τρώνε παραπάνω ποσότητες αλατιού χωρίς να βλέπουν την αρτηριακή τους πίεση να αυξάνεται, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν ευαισθησία στο αλάτι. Ευαισθησία σημαίνει ότι το σώμα έχει την τάση να παρακρατεί το αλάτι αντί να το αποβάλλει στα ούρα, κάτι που εν μέρει εξαρτάται από το πόσο καλά λειτουργούν τα νεφρά. Το 70% των ανθρώπων θα μειώσει την αρτηριακή του πίεση αν μειώσει την κατανάλωση αλατιού και αυτό το αποτέλεσμα εμφανίζεται γρήγορα, εντός ωρών ή ημερών.
Πόσο αλάτι;
Εξετάζοντας τα στοιχεία, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει συστήσει οι ενήλικες να μην καταναλώνουν πάνω από 5 γραμμάρια αλατιού την ημέρα (2 γραμμάρια νατρίου). Χονδρικά, η κατανάλωση αλατιού δεν πρέπει να ξεπερνά το ένα κουταλάκι του γλυκού την ημέρα είναι η επίσημη σύσταση.
Πέρα από αυτό, θεωρήθηκε ότι χρειαζόμαστε στην πραγματικότητα πολύ λίγη ποσότητα αλατιού, με τη λογική ότι οι άνθρωποι στην παλαιολιθική εποχή κατανάλωναν πολύ λίγο νάτριο. Οι Yanomami, μια φυλή κυνηγών, συλλεκτών και κηπουρών που ζει στη ζούγκλα του Αμαζονίου μεταξύ Βενεζουέλας και Βραζιλίας, έχοντας ελάχιστη επαφή με το δυτικό κόσμο, λαμβάνουν από τη διατροφή λιγότερο από 0,5 γραμμάρια αλάτι την ημέρα.
Οι συστάσεις όμως χρειάζονται περισσότερη ακρίβεια γιατί υπήρξαν μελέτες που κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι και το λίγο αλάτι είναι επιβλαβές. H έκπληξη ήρθε το 2011 από δύο μελέτες.
Η πρώτη σε 620 διαβητικούς βρήκε ότι αυτοί που είχαν μεγαλύτερη έκκριση νατρίου στα ούρα τους είχαν μικρότερο κίνδυνο θανάτου. Η μεγαλύτερη έκκριση νατρίου στα ούρα μάλλον οφειλόταν στην υψηλότερη πρόσληψη αλατιού και οι συγγραφείς είπαν ότι τα νέα στοιχεία θέτουν υπό αμφισβήτηση τις καθολικές συστάσεις ότι όλοι πρέπει να προσπαθήσουν να μειώσουν το αλάτι.
Η δεύτερη έκπληξη ήρθε από ερευνητές του Πανεπιστημίου McMaster, στον Καναδά, μαζί με συναδέλφους τους από άλλες χώρες και ταρακούνησε περισσότερο. Περιέλαβε 28.880 άτομα με αυξημένο κίνδυνο καρδιακής νόσου και κατέγραψε 2.057 καρδιακού θανάτους. Αυτοί που απέκκριναν στα ούρα πάνω από 7 γραμμάρια νατρίου την ημέρα είχαν αυξημένο κίνδυνο για όλα τα καρδιαγγειακά συμβάντα. Αλλά και αυτοί που απέκκριναν λιγότερα από 3 γραμμάρια είχαν αυξημένο κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας. Τα άτομα με το χαμηλότερο κίνδυνο ήταν αυτά που απέκκριναν 4-6 γραμμάρια νατρίου. Τα στοιχεία αυτά δεν υποστηρίζουν την ιδέα ότι η κατανάλωση αλατιού θα πρέπει να είναι πολύ χαμηλή.
Μια επόμενη μελέτη υπό την ηγεσία των ερευνητών του McMaster το 2016 περιέλαβε 133.118 άτομα και επιβεβαίωσε ότι τόσο το πολύ όσο και το λίγο αλάτι αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Αυτή τη φορά τα άτομα με κανονική αρτηριακή πίεση δεν είχαν αυξημένο κίνδυνο όταν κατανάλωναν πολύ αλάτι, ενώ είχαν όταν κατανάλωναν λίγο. Οι συγγραφείς είπαν ότι η σύσταση για μείωση του αλατιού πρέπει να στοχεύει τα άτομα που έχουν υπέρταση και όχι τους υπόλοιπους. Μια παράλληλη ανάλυση 102.000 ατόμων από 17 χώρες που ονομάζεται PURE βρήκε παρόμοια πράγματα.
Με βάση αυτές τις μελέτες, η σύσταση να μην υπερβαίνει η πρόσληψη νατρίου τα 2 γραμμάρια την ημέρα -ή ακόμα λιγότερο- φαινόταν επιβλαβής και αυτό προκάλεσε διαμάχη. Οι επικριτές απέρριψαν τις μελέτες αυτές ως κακή διεξαγωγή, κυρίως λόγω του πώς μετρήθηκαν τα επίπεδα πρόσληψης νατρίου. Η χρυσή μέθοδος είναι να συλλέγονται όλα τα ούρα που παράγει κάποιος σε μια περίοδο 24 ωρών και να ελέγχονται για το εκκρινόμενο νάτριο -αυτό επαναλαμβάνεται σε μη διαδοχικές ημέρες. Ωστόσο, η ομάδα υπό την ηγεσία του McMaster πήρε μόνο ένα δείγμα ούρων «νηστείας» μετά το ξύπνημα των ανθρώπων και στη συνέχεια χρησιμοποίησε αυτό που ονομάζεται τύπος Kawasaki για να υπολογίσει πόσο νάτριο κατανάλωσε ένα άτομο κατά τη διάρκεια μιας ολόκληρης ημέρας. Άλλη μια εξήγηση μπορεί να είναι αυτή της «αντίστροφης αιτιότητας» όπου τα άτομα με υπέρταση και καρδιακή ανεπάρκεια τρώνε λιγότερο αλάτι με αποτέλεσμα να επηρεάζονται τα στοιχεία.
Πηγή: Έντυπο «Περί Υγείας»