Η επικίνδυνη διαβητική νευροπάθεια: Κίνδυνος ακρωτηριασμού για 50.000 άτομα με διαβήτη

Περίπου 50.000 άτομα με διαβήτη στον ελληνικό χώρο εμφανίζουν άμεσο κίνδυνο ακρωτηριασμού, αν δεν τύχουν εξειδικευμένης φροντίδας. Ένα επιπλέον ανησυχητικό στοιχείο είναι ότι, σύμφωνα με τις πρόσφατες (2017) εκτιμήσεις της Διεθνούς Ομοσπονδίας για το Διαβήτη, κάθε χρόνο 2% του πληθυσμού των διαβητικών ασθενών εμφανίζουν νέα έλκη.

Πρωταρχικός παράγοντας  για την δημιουργία ελκών  είναι η διαβητική νευροπάθεια. Υπολογίζεται ότι ποσοστό 30% των διαβητικών ατόμων εμφανίζει διαβητική νευροπάθεια με συνέπεια  μειωμένη αισθητικότητα στα κάτω άκρα, λόγω της βλάβης των νεύρων. Στην περίπτωση αυτή  το άτομο δεν μπορεί να αισθανθεί τα διάφορα ερεθίσματα στο πόδι δηλαδή πόνο, θερμοκρασία κλπ. Έτσι, οποιοσδήποτε τραυματισμός συμβεί δεν γίνεται άμεσα αντιληπτός (δεν υπάρχει η αίσθηση του πόνου), με συνέπεια να δημιουργείται πληγή που αποτελεί πύλη εισόδου μικροβίων, γεγονός που ευνοεί  την ανάπτυξη φλεγμονής. Η φλεγμονή αυτή επεκτείνεται και στα κατώτερα στρώματα δηλαδή μύες και οστά. Στην περίπτωση αυτή  είναι αυξημένος ο κίνδυνος ακρωτηριασμού.

Οποιοσδήποτε πόνος στα κάτω άκρα, οποιαδήποτε σχισμή, ιδίως στα πέλματα, πρέπει να αναφέρεται άμεσα στο θεράποντα ιατρό. Πόδια που ελέγχονται καθημερινά  δεν εμφανίζουν σοβαρά προβλήματα, ή και αν ακόμα εμφανίσουν, έχουν πολλές πιθανότητες  για πλήρη θεραπεία. Εφόσον οι ασθενείς ελέγχονται κάθε μέρα για τυχόν έλκη ή αλλαγή του χρώματος (προς το ερυθρό , σκούρο κλπ ) και αναφέρονται αμέσως στον ιατρό τους, η έγκαιρη αντιμετώπιση μπορεί να τους γλιτώσει από τον κίνδυνο του ακρωτηριασμού.

Ιατρεία Διαβητικού Ποδιού

  Σε όλα τα επίπεδα του συστήματος Υγείας  και στον Ιδιωτικό χώρο  πρέπει να γίνεται εκπαίδευση των διαβητικών ατόμων στη φροντίδα των ποδιών για την πρόληψη των ελκών. Στο πλαίσιο αυτό, ιδιαίτερα ελπιδοφόρο μήνυμα για την αντιμετώπιση του προβλήματος στη χώρα μας αποτελεί η αξιοσημείωτη αύξηση του αριθμού των Ιατρείων Διαβητικού Ποδιού, που καταγράφεται από τους ειδικούς τα τελευταία χρόνια και η μείωση των ακρωτηριασμών σε ορισμένα γεωγραφικά διαμερίσματα μετά την λειτουργία των Ιατρείων αυτών.

Πρακτικές συμβουλές για ασθενείς με διαβήτη

• Καθημερινός έλεγχος των ποδιών από τους ίδιους τους διαβητικούς ασθενείς και άμεση αναφορά της παραμικρής βλάβης (αλλοίωση χρώματος ή πληγή) στο γιατρό.
• Άμεση διακοπή καπνίσματος
• Έλεγχος της κατάστασης των ποδιών με ειδικό επίθεμα που δίνει χρωματικά την εικόνα του πάσχοντος ποδιού δηλαδή του ποδιού με νευροπάθεια.
• Αποφυγή βαδίσματος χωρίς υποδήματα. Ακόμη και στη θάλασσα δεν επιτρέπεται η βάδιση χωρίς σαγιονάρες.
• Αποφυγή θέρμανσης των ποδιών με θερμοφόρες ή με οποιαδήποτε θερμαντικά σώματα. Πολλές φορές δεν είναι δυνατή η αντίληψη του θερμού και το πόδι μπορεί να υποστεί έγκαυμα.
• Η εμφάνιση πόνου στο βάδισμα ή αισθήματος σφιξίματος στην κνήμη επιβάλλει άμεση αναφορά στο γιατρό (πιθανή βλάβη αγγείων).
• Αποφυγή μικροτραυματισμών από τα παπούτσια (όχι στενά, όχι σκληρά υποδήματα).
• Δεν πρέπει να αφαιρούνται οι κάλοι από άτομα που δεν έχουν ειδική εκπαίδευση.

Οι διαβητικοί πρέπει να κάνουν πελματογράφημα ώστε να βρουν το κατάλληλο πέλμα και στη συνέχεια να επιλέγουν τα παπούτσια τους προσέχοντας να είναι φτιαγμένα από ειδικό δέρμα, χωρίς ραφές που να δημιουργούν πληγές.

Μεταμόσχευση δέρματος για την αποφυγή ακρωτηριασμού

Φρένο στους ανεξέλεγκτους ακρωτηριασμούς των διαβητικών ποδιών μπορεί να βάλει μια σύγχρονη μέθοδος με μεταμόσχευση δέρματος από τον ίδιο τον ασθενή, η οποία εφαρμόζεται εδώ και χρόνια στην Περούτζια της Ιταλίας. Συγκεκριμένα, ένα κομμάτι δέρματος λαμβάνεται από τον ίδιο τον ασθενή και αφού καλλιεργηθεί στο εργαστήριο μεταμοσχεύεται πάνω στο διαβητικό έλκος. Με τη μέθοδο αυτή σώζονται πόδια διαβητικών που εμφανίζουν έλκη, τα οποία μπορεί να εξελιχθούν σε γάγγραινα και να οδηγήσουν σε ακρωτηριασμό. Η επέμβαση διαρκεί από μισή έως μία ώρα και σε δύο-τρεις ημέρες ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει στο σπίτι του. Το σημαντικό είναι ότι αποφεύγεται ο κίνδυνος απόρριψης του μοσχεύματος, αφού αυτό προέρχεται από τον ίδιο τον πάσχοντα.

Το κόστος αυτής της θεραπείας, η οποία δυστυχώς δεν εφαρμόζεται στην Ελλάδα, ανέρχεται στις 2.000-3.000 ευρώ. Κόστος χαμηλό αν συγκριθεί με τον ακρωτηριασμό, ο οποίος μαζί και με την αναπηρία που προκαλεί συνεπάγεται μεγαλύτερα και μακροχρόνια κόστη.