Η πρόληψη έναντι του καρκίνου σώζει ζωές

Ποιες είναι οι ενέργειες που σας βοηθούν να μειώσετε τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου

Γράφει η Καραγεωργοπούλου Σοφία

MD, PhD, Παθολόγος Ογκολόγος, Διευθύντρια Γ΄ Παθολογικής Ογκολογικής Κλινικής ΙΑΣΩ Γενική Κλινική

Ο Φεβρουάριος είναι μήνας διεθνώς αφιερωμένος στην πρόληψη του καρκίνου. Σύμφωνα με δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, μπορούμε να προλάβουμε σχεδόν το 50% των πιο συχνών καρκίνων με απλές αλλαγές στον καθημερινό τρόπο ζωής μας. Οι προληπτικές εξετάσεις μπορούν να εντοπίσουν ορισμένους καρκίνους νωρίς, όταν η θεραπεία αποδίδει καλύτερα. Διαθέσιμα εμβόλια μπορούν να βοηθήσουν στην πρωτογενή πρόληψη πολλών ειδών καρκίνου. Επιπλέον, η γνώση του ιατρικού ιστορικού των μελών της οικογένειάς μας σε σχέση με κακοήθεις νεοπλασίες και σε ορισμένες περιπτώσεις ο γονιδιακός έλεγχος μπορούν να καθοδηγήσουν τον προληπτικό μας έλεγχο ώστε να είναι πιο αποτελεσματικός. Μάθετε περισσότερα για το πώς μπορείτε να μειώσετε τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.

Υγιεινές Επιλογές

Μπορείτε να μειώσετε τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου κάνοντας υγιεινές επιλογές όπως η διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους, η υιοθέτηση συστηματικής σωματικής άσκησης και μεσογειακής διατροφής, ο περιορισμός της ποσότητας αλκοόλ που πίνετε και η προστασία του δέρματός σας από την υπερβολική έκθεση στον ήλιο και την υπεριώδη ακτινοβολία. Το κάπνισμα ευθύνεται για τουλάχιστον το 30% όλων των θανάτων από καρκίνο, προκαλεί σχεδόν το 90% όλων των καρκίνων του πνεύμονα, ενώ ακόμα και το παθητικό κάπνισμα αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα.

Προληπτικός Έλεγχος

Ευρέως διαθέσιμες απλές προληπτικές εξετάσεις μπορούν να εντοπίσουν εγκαίρως καρκίνους του μαστού, του τραχήλου της μήτρας, του παχέος εντέρου και του προστάτη, όταν η θεραπεία αποδίδει καλύτερα και επιτυγχάνει πλήρη ίαση.

• ΚΑΡΚΊΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΎ: Η σύσταση για τις γυναίκες είναι να κάνουν έναν έλεγχο αναφοράς στην ηλικία των 35 ετών και να ξεκινούν ετήσιο μαστογραφικό έλεγχο από την ηλικία των 40 ετών. Ωστόσο σε γυναίκες με ισχυρό οικογενειακό ιστορικό, γυναίκες που είναι φορείς κληρονομούμενων μεταλλάξεων ή γυναίκες με ιστορικό ακτινοθεραπείας στο στήθος, ο προληπτικός έλεγχος πρέπει να ξεκινά νωρίτερα, πολλές φορές συχνότερα (ανά 6μηνο) ή και να συμπληρώνεται με μαγνητική μαστογραφία ή υπερηχογράφημα μαστών.

• ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ: Όλοι οι άνδρες και οι γυναίκες πρέπει να υποβάλλονται σε προσυμπτωματικό έλεγχο με κολονοσκόπηση από την ηλικία των 45 ετών. Η εύρεση και η αφαίρεση ορισμένων πολυπόδων που μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο (μια διαδικασία που απαιτεί αρκετά χρόνια για να συμβεί) μπορεί να προλάβει αποτελεσματικά την εμφάνιση του καρκίνου του παχέος εντέρου. Ωστόσο, όσοι διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου, συμπεριλαμβανομένων ατόμων με οικογενειακό ιστορικό πολυπόδων ή καρκίνου του παχέος εντέρου, κληρονομικό σύνδρομο καρκίνου του παχέος εντέρου ή  άτομα με ιδιοπαθή φλεγμονώδη νόσο (ελκώδη κολίτιδα ή Crohn κολίτιδα) θα πρέπει να ελέγχονται νωρίτερα σύμφωνα με τις οδηγίες του γαστρεντερολόγου.

• ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ: Συνιστάται τακτικός προσυμπτωματικός γυναικολογικός έλεγχος με PAP test ή/και HPV test σύμφωνα με τις οδηγίες του γυναικολόγου. Σε συνδυασμό με τον εμβολιασμό κατά του ιού HPV  κάθε γυναίκα μπορεί να προστατευτεί πλήρως από την θανατηφόρα αυτή νόσο.

• ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ : Στους βαρείς καπνιστές η ελικοειδής αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης, βοηθάει στην έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου και έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τους θανάτους από καρκίνο του πνεύμονα.

• ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΟΥ: Ουρολογική παρακολούθηση με ή χωρίς έλεγχο PSA ανάλογα με την ηλικία, το οικογενειακό ιστορικό και την συμπτωματολογία κατά περίπτωση.

Εμβόλια

Συγκεκριμένα διαθέσιμα εμβόλια βοηθούν σημαντικά στη μείωση του κινδύνου νόσησης από καρκίνο. Το εμβόλιο για τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) βοηθά στην πρόληψη των περισσότερων καρκίνων του τραχήλου της μήτρας και πολλών άλλων ειδών καρκίνου(αιδοίου, κόλπου, πέους, πρωκτού, στοματικής κοιλότητας, στοματοφάρυγγα, λάρυγγα) και ενδείκνυται σε αγόρια και κορίτσια από την ηλικία των 11 ετών. Το εμβόλιο για την ηπατίτιδα Β μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου καρκίνου του ήπατος.

Γονιδιακός έλεγχος σε άτομα υψηλού κινδύνου

Στις μέρες μας, υπάρχουν ευρέως διαθέσιμα γονιδιακά τεστ, που είναι τόσο απλά όσο μία απλή εξέταση αίματος ή λήψη σάλιου, τα οποία μπορούν να ανιχνεύσουν αν βρισκόμαστε σε αυξημένο κίνδυνο να νοσήσουμε από καρκίνο σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Ο γονιδιακός έλεγχος συστήνεται σε άτομα που έχουν αυξημένη πιθανότητα να εμφανίσουν καρκίνο στη διάρκεια της ζωής τους (συνήθως με βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό και σε νεότερη ηλικία), επειδή έχουν κληρονομήσει μία ‘‘παθογόνο παραλλαγή’’ στο γενετικό τους υλικό από την πατρική ή μητρική πλευρά. Κάτι τέτοιο μπορεί να συμβαίνει ακόμα και αν οι γονείς μας δεν έχουν νοσήσει από καρκίνο, αν υπάρχουν διαφορετικά είδη καρκίνου στην οικογένεια, αν προερχόμαστε από μικρές οικογένειες ή έχουμε περιορισμένη πληροφόρηση. Συχνότερα, η πληροφορία αυτή μπορεί να είναι διαθέσιμη σε εμάς, από κάποιο μέλος της οικογένειάς μας, που νοσεί ήδη από καρκίνο και έχει υποβληθεί σε γονιδιακό έλεγχο προκειμένου να υποβληθεί σε κατάλληλη θεραπευτική αγωγή. Για το λόγο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γνωρίζουμε το ιατρικό ιστορικό των μελών της οικογένειάς μας σχετικά με διάγνωση καρκίνου και να το συζητήσουμε με τον γιατρό μας, ο οποίος θα μας συμβουλεύσει αν μία γονιδιακή εξέταση μπορεί να μας βοηθήσει.

Η ανεύρεση μιας κληρονομούμενης γενετικής παραλλαγής που αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου, μπορεί να οδηγήσει στην πρόληψη εμφάνισης του καρκίνου αυτού, μέσα από υιοθέτηση εντατικοποιημένων προληπτικών ελέγχων, από καθορισμένη ηλικία και σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα, ανάλογα με την περίπτωση. Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα  έγκαιρης διάγνωσης ορισμένων καρκίνων, σε στάδια που είναι πλήρως ιάσιμα, και επομένως αποφεύγεται ο ουσιαστικός κίνδυνος για την ζωή του ατόμου αλλά και οι επίπονες πολλές φορές αντινεοπλασματικές θεραπείες που απαιτούνται σε μεταγενέστερα στάδια. Ιδιαιτέρως ωφέλιμες είναι και οι εξατομικευμένες επιλογές μείωσης κινδύνου που παρέχονται, και αφορούν σε απλές αλλαγές του καθημερινού τρόπου ζωής (διατροφή, σωματική άσκηση, αποφυγή του αλκοόλ ή του καπνίσματος, προστασία από ακτινοβολία), μέχρι φαρμακευτικές ή χειρουργικές παρεμβάσεις, πάντοτε σύμφωνα με τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα.

Η διαδικασία του γονιδιακού ελέγχου γίνεται μετά από αναλυτική γενετική συμβουλευτική, η οποία περιλαμβάνει λήψη οικογενειακού ιστορικού, εκτενή ενημέρωση για την χρησιμότητα θετικών ή αρνητικών αποτελεσμάτων με σκοπό την πρόληψη ή την θεραπεία και έχει προεκτάσεις και για τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Σε περίπτωση που ο ενδιαφερόμενος προβεί σε γονιδιακό έλεγχο, ακολουθεί δεύτερη συνεδρία στην οποία συζητούνται αναλυτικά τα αποτελέσματα και επισημαίνονται οι κατάλληλες προληπτικές εξετάσεις και οι ανάλογες δυνατότητες μείωσης κινδύνου.

Πηγή: Έντυπο «Περί Υγείας»