Η καρδιακή προσβολή, και όχι ο καρκίνος, ευθύνεται για το 1/3 των συνολικών θανάτων των γυναικών
Γυναίκα και καρδιαγγειακά νοσήματα
Γράφει η Βασιλική Βαρτελά, Καρδιολόγος, MD, PhD, Επιμελήτρια Α’ Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο
Τα καρδιαγγειακά νοσήματα (ΚΑΝ) αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου των γυναικών, τόσο στην Ευρώπη όσο και παγκοσμίως.
Η καρδιακή προσβολή, και όχι ο καρκίνος, ευθύνεται για το 1/3 των συνολικών θανάτων των γυναικών, με χειρότερη έκβαση και υψηλότερη θνητότητα έναντι των ανδρών.Τα ΚΑΝ αποτελούν ένα ευρύ φάσμα διαταραχών, τα οποία προσβάλλουν την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία. Η στεφανιαία νόσος και το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (ΑΕΕ) είναι οι συχνότερες μορφές και ακολουθούν βαλβιδοπάθειες, μυοκαρδιοπάθειες, συγγενείς καρδιοπάθειες, περιφερική αγγειοπάθεια, ανευρύσματα αορτικά και εγκεφαλικά, εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση και πνευμονική εμβολή και η αρτηριακή υπέρταση.
Η αθηροσκλήρυνση είναι η πιο συχνή αιτία ΚΑΝ και ευθύνεται για το 1/3 του συνόλου των ΚΑΝ παγκοσμίως. Η δημιουργία αθηρωματικών πλακών οφειλόμενες στα αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης, τριγλυκεριδίων και άλλων λιπιδίων στο αίμα, δημιουργούν στενώσεις αρτηριών, που περιορίζουν τη ροή του αίματος στα αγγεία της καρδιάς (στεφανιαία νόσος) και προκαλούν ισχαιμία. Η ισχαιμία εκδηλώνεται με πόνο στο στήθος (στηθάγχη), ενώ όταν μία ή περισσότερες αρτηρίες αποφράσσονται συμβαίνει καρδιακή προσβολή, με αποτέλεσμα τη μόνιμη βλάβη του καρδιακού μυός (έμφραγμα του μυοκαρδίου).
Τα συμπτώματα εμφανίζονται περίπου 10 χρόνια αργότερα στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες και διαφέρουν από αυτά των ανδρών. Περιλαμβάνουν πόνο ή δυσφορία στο στήθος, στο αριστερό άνω άκρο ή στην πλάτη, ασυνήθιστα γρήγορο καρδιακό παλμό, δύσπνοια, ναυτία, ξαφνικό ιδρώτα και ασυνήθιστη καταβολή. Όταν εμφανίζονται τέτοια συμπτώματα, είναι σημαντικό να ζητάται άμεσα ιατρική βοήθεια.
Για τη διάγνωση, εκτός από την αναφορά στα συμπτώματα, στους παράγοντες κινδύνου και στο ατομικό ιατρικό ιστορικό, διενεργούνται εξετάσεις αίματος, ηλεκτροκαρδιογράφημα, δοκιμασία κοπώσεως, συνδυαζόμενη με απεικονιστική τεχνική (δυναμικό υπερηχοκαρδιογράφημα, ή σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου), αξονική ή κλασική στεφανιογραφία.
Η αλλαγή του τρόπου ζωής και διατροφής είναι απαραίτητα για την αντιμετώπιση της στεφανιαίας νόσου. Η αγωγή περιλαμβάνει συνήθως φάρμακα για τη μείωση της υψηλής χοληστερόλης, τη ρύθμιση της αρτηριακής υπέρτασης, την ομαλότερη λειτουργία και καλύτερη οξυγόνωση της καρδιάς. Όπως προκύπτει από μεγάλες μελέτες (Heart and Estrogen/Progestin Replacement Study–HERS και Women‘s Health Initiative–WHI) και σύμφωνα με τις οδηγίες της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας, η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται για την πρόληψη στεφανιαίας νόσου ή ΑΕΕ, αλλά μόνο για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης για βραχύ διάστημα, ενώ η μακρά χρήση της αγωγής δεν συστήνεται, λόγω του κινδύνου καρδιακής προσβολής, ΑΕΕ και εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Η διενέργεια αγγειοπλαστικής στο αποφραγμένο στεφανιαίο αγγείο και η τοποθέτηση ενδοστεφανιαίας πρόθεσης (stent), καθώς και η χειρουργική θεραπεία με την παράκαμψη ενός ή περισσοτέρων αποφραγμένων αγγείων εφαρμόζονται όταν η φαρμακευτική αγωγή δεν είναι επαρκής για την αντιμετώπιση της νόσου.
Τα ΚΑΝ είναι συνδεδεμένα με την εμμηνόπαυση. Ο κίνδυνος εμφάνισής τους αυξάνει μετά την εμμηνόπαυση, ιδίως στις γυναίκες με πρώιμη (πριν τα 50 έτη) ή χειρουργική εμμηνόπαυση, λόγω της μείωσης των οιστρογόνων που επιδρούν προστατευτικά στο γυναικείο σώμα. Ακόμη, αλλαγές στα λιπίδια (αύξηση της «κακής» LDL και μείωση της «καλής» HDL χοληστερόλης) που προάγουν την εμφάνιση αθηροσκλήρυνσης, αλλαγές στο ενδοθήλιο των αγγείων που ευνοούν τη δημιουργία πλακών και θρόμβων, καθώς και αύξηση του ινωδογόνου με θρομβογόνο δράση έχουν ως αποτέλεσμα τη συχνότερη εμφάνιση ΚΑΝ στις γυναίκες. Η ηλικία (εμμηνόπαυση στα 50-52 έτη) και το οικογενειακό ιστορικό στεφανιαίας νόσου πριν τα 50 έτη, αποτελούν μη τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου. Αντίθετα, το κάπνισμα ή η έκθεση στον καπνό, η υψηλή χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια (LDL>100 mg/dl, HDL<40 mg/dl), η υψηλή αρτηριακή πίεση (>140/90 mmHg), ο αρρύθμιστος σακχαρώδης διαβήτης, η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας, το αυξημένο σωματικό βάρος (BMI 25-29 kg/m2), ή η κακοήθης παχυσαρκία (BMI>30 kg/m2), το υπερβολικό άγχος, η κατανάλωση τροφίμων με κεκορεσμένα λιπαρά ή υψηλής περιεκτικότητας σε χοληστερόλη και η μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ είναι παράγοντες κινδύνου που μπορούν να τροποποιηθούν. Επιπροσθέτως, παράγοντες κινδύνου στις γυναίκες θεωρούνται η εκδήλωση αρτηριακής υπέρτασης (προεκλαμψία) ή διαβήτη κατά την εγκυμοσύνη (διαβήτης κύησης), οι πολυκυστικές ωοθήκες και η εμφάνιση αυτοάνοσων παθήσεων ρευματοειδούς αρθρίτιδας ή λύκου. Όσο περισσότεροι είναι οι παράγοντες κινδύνου, τόσο αυξάνει ο κίνδυνος εμφάνισης ΚΑΝ.
Επιλογικά, για να αποφύγετε την εκδήλωση ΚΑΝ, διακόψτε το κάπνισμα, αλλάξετε διατροφικές συνήθειες, μειώνοντας την κατανάλωση τροφίμων με υψηλή χοληστερόλη, μειώστε την αρτηριακή σας πίεση και ρυθμίστε καλύτερα το σακχάρο σας. Προτιμάτε την κατανάλωση τροφίμων με χαμηλά λιπαρά, χρησιμοποιείστε λιγότερο αλάτι, περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ και βάλτε άσκηση καθημερινά στη ζωή σας. Ένα σωστά δομημένο διαιτολόγιο, επαρκής άσκηση, διακοπή καπνίσματος και καταπολέμηση του άγχους είναι η καλύτερη πρόληψη των ΚΑΝ.
ΠΗΓΗ: Έντυπο “Περί Υγείας”