Αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV): Συμπτώματα και επιπλοκές
Γράφει η Βασιλική Λαπέα Παιδίατρος, Στρατιωτικός Ιατρός, Επιμελήτρια Παιδιατρικού Τμήματος Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών
Ενώ φτάνουμε σιγά σιγά στο τέλος του χειμώνα, η υψηλή διασπορά των ιώσεων και η μεγάλη νοσηρότητα παιδιών και ενηλίκων λόγω ιογενών λοιμώξεων εξακολουθούν να απασχολούν τους επαγγελματίες υγείας. Έτσι, το σύστημα υγείας συνεχίζει να φορτίζεται με το κύμα εποχιακών λοιμώξεων χωρίς όμως ταυτόχρονα ο ιός Covid-19 να ανήκει στο παρελθόν.
Τις τελευταίες εβδομάδες έχει ενταθεί η κυκλοφορία του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV) με συνεχώς αυξανόμενο αριθμό κρουσμάτων σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, παράλληλα με την εποχική γρίπη όπως προκύπτει από στοιχεία της επιδημιολογικής επιτήρησης των αναπνευστικών λοιμώξεων του ΕΟΔΥ.
Σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες όπως και στην Ελλάδα παρατηρείται συνεχώς αύξηση των σοβαρών οξέων αναπνευστικών λοιμώξεων και νοσηλειών λόγω RSV λοίμωξης.
Βέβαια, ο χειμώνας ήταν πάντα «φίλος» του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού με προσβολή κυρίως των βρεφών και των μικρών νηπίων. Την περίοδο που διανύουμε παρατηρείται υψηλή νοσηρότητα, ενώ αξιοσημείωτη είναι η παρατήρηση της εμφάνισης του RSV νωρίτερα σε σχέση με την προ Covid εποχή σε όλη την Ευρώπη με τα πρώτα κρούσματα να σημειώνονται ήδη από τις αρχές του φθινοπώρου.
Τα υγιή παιδιά κάτω των 5 ετών και κυρίως τα μικρά βρέφη ηλικίας μικρότερης των 6 μηνών είναι περισσότερο ευάλωτα. Επίσης, επιπλεγμένες λοιμώξεις από RSV αφορούν συνήθως πρόωρα βρέφη και παιδιά κάτω των 2 ετών με συνοδά νοσήματα όπως χρόνια πνευμονική νόσο, βρογχοπνευμονική δυσπλασία ή συγγενή καρδιαγγειακά νοσήματα καθώς και ενήλικες άνω των 65 ετών.
Από την επαφή με τον ιό μέχρι την εκδήλωση των συμπτωμάτων συνήθως μεσολαβεί βραχύς χρόνος επώασης περίπου 4-6 ημερών. Η λοίμωξη από τον ιό RSV γενικά προκαλεί ήπια νόσο, αλλά η σοβαρότητα των κλινικών εκδηλώσεων μπορεί να ποικίλλει σημαντικά.
Συνήθη συμπτώματα είναι αντίστοιχα κοινού κρυολογήματος όπως είναι η μειωμένη όρεξη, η ρινίτιδα, ο πόνος στο λαιμό, ο πυρετός και ο βήχας ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις βρεφών μπορεί να προβάλει μόνο με επεισόδια άπνοιας, μειωμένη σίτιση, ευερεθιστότητα ή δυσκολία στην αναπνοή.
Η λοίμωξη από RSV μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές και κάθε χρόνο παγκόσμια 4,4 στα 1000 βρέφη και μικρά παιδιά έως 5 ετών υπολογίζεται ότι θα χρειαστεί να νοσηλευτούν λόγω επιπλεγμένης λοίμωξης. O κίνδυνος νοσηλείας 5-πλασιάζεται στην πρώτη βρεφική ηλικία και σχεδόν 15-πλασιαζεται όταν πρόκειται για λοίμωξη σε πρόωρο βρέφος.
Ο ιός RSV είναι ο συχνότερος ιός που προκαλεί λοίμωξη κατώτερου αναπνευστικού σε βρέφη ηλικίας μικρότερης των 12 μηνών. Η βρογχιολίτιδα με προσβολή των μικρών αεραγωγών και η πνευμονία με αποτέλεσμα σοβαρή αναπνευστική δυσχέρεια, καθώς επίσης η μειωμένη πρόσληψη υγρών είναι οι κύριες αίτιες που οδηγούν τα βρέφη και μικρά παιδιά στο νοσοκομείο.
Η θεραπεία για τον ιό RSV δεν είναι ειδική αλλά κυρίως υποστηρικτική. Ανάλογα με τα συμπτώματα προτείνεται χρήση ορού ή αποσυμφορητικών για τη μύτη, ενυδάτωση, ξεκούραση και καλή διατροφή με μικρά και συχνά γεύματα σε δυσκολία στην αναπνοή. Η παιδιατρική εκτίμηση κρίνεται απαραίτητη ώστε έγκαιρα οι γονείς να μπορούν να λάβουν οδηγίες σε εξέλιξη της ίωσης προλαμβάνοντας την πιθανή αφυδάτωση ή αντιμετωπίζοντας τη δυσκολία στην αναπνοή που μπορεί να παρουσιάσουν τα παιδιά που νοσούν.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι την ηλικία των 2 ετών σχεδόν όλα τα παιδιά θα έχουν προσβληθεί, αλλά προηγούμενη νόσηση δεν φαίνεται να προστατεύει από επαναλοίμωξη ακόμα και σε εκείνα με υψηλό τίτλο αντισωμάτων. Σημαντικό όμως είναι ότι προήγουμενη RSV λοίμωξη πιθανά να δρα προστατευτικά με την πρόκληση ηπιότερων συμπτωμάτων σε επόμενη προσβολή από τον ίδιο ιό.
Δεν υπάρχει προς το παρόν κάποιο διαθέσιμο εμβόλιο και παρασκευή αποτελεσματικού εμβολίου έναντι του ιού RSV με σκοπό την πρόληψη της λοίμωξης σε ευάλωτες ομάδες βρίσκεται ακόμα σε ερευνητικό επίπεδο.
Για την πρόληψη και προστασία των βρεφών και μικρών νηπίων μέχρι 2 ετών αυξημένου κινδύνου λόγω προωρότητας ή συνοδών νοσημάτων προβλέπεται η χορήγηση μονοκλωνικού αντισώματος κατά του RSV (palivizumab). Στα παιδιά που πληρούν τα κριτήρια προφύλαξης από τον RSV χορηγείται κάθε μήνα ενδομυϊκά ανοσοπροφύλαξη κατά τη διάρκεια της περιόδου υψηλού επιπολασμού και έξαρσης του ιού που για τη χώρα μας, τουλάχιστον μέχρι τώρα, είναι από το Νοέμβριο έως τον Απρίλιο.
Βέβαια, πάντα το κλειδί στην πρόληψη από τον ιό RSV όπως και όλων των ιώσεων είναι η μείωση της μεταδοτικότητας με την υιοθέτηση κανόνων ατομικής υγιεινής ακόμα και από την μικρή νηπιακή ηλικία. Το πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και ο επαρκής αερισμός των χώρων με την τήρηση των διαλειμμάτων στα σχολεία είναι επιβεβλημένα. Ιδιαίτερα το προσωπικό των βρεφικών σταθμών οφείλει να φροντίζει για τον τακτικό και επιμελή καθαρισμό των επιφανειών και παιχνιδιών, την απομάκρυνση όσων δεν μπορούν να καθαριστούν καθώς μπορεί να παραμείνει ο ιός για αρκετές ώρες στις επιφάνειες. Το σημαντικότερο όμως όλων είναι η παραμονή κάθε παιδιού με συμπτώματα ίωσης στο σπίτι και η επιστροφή του στο σχολείου μόνο όταν μπορεί να συμμετέχει ξανά στις σχολικές δραστηριότητες.
Ο χειμώνας είναι ακόμα εδώ και μαζί και οι ιώσεις. Με φροντίδα για πρόληψη, μέτρα ατομικής προστασίας, έγκαιρη ανοσοποίηση και παιδιατρική καθοδήγηση είμαστε έτοιμοι να τις αντιμετωπίσουμε.
Πηγή: Έντυπο «Περί Υγείας»