Η σεξουαλική ανορεξία είναι μια καταναγκαστική αποφυγή του σεξ. Τα άτομα με αυτή την κατάσταση συχνά φτάνουν σε ακραία σημεία για να αποφύγουν οποιαδήποτε σεξουαλική επαφή και έχουν εμμονικές σκέψεις γύρω από αυτή την αποφυγή.
Ο όρος χρησιμοποιείται επίσης με τις ονομασίες «σεξουαλική αποφυγή», «διαταραχή σεξουαλικής αποστροφής» ή «ανασταλμένη σεξουαλική επιθυμία». Παρόλο που δεν περιλαμβάνεται επίσημα στο εγχειρίδιο DSM-5 και δεν θεωρείται διαγνωσμένη σεξουαλική δυσλειτουργία, η έννοια της σεξουαλικής ανορεξίας μπορεί να βοηθήσει τα άτομα να κατανοήσουν καλύτερα τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους.
Τι είναι η σεξουαλική ανορεξία;
Ο όρος περιγράφει την εμμονική ανάγκη αποφυγής κάθε σεξουαλικής επαφής. Κάποιοι την βλέπουν ως το «αντίθετο» της σεξουαλικής εξάρτησης, καθώς τα δύο φαινόμενα παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά και μηχανισμούς αντιμετώπισης.
Η σεξουαλική ανορεξία μπορεί να επηρεάσει σε φυσικό, ψυχικό και συναισθηματικό επίπεδο και να κυριαρχήσει στην καθημερινότητα ενός ατόμου. Μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε φύλο και σε ορισμένες περιπτώσεις, τα άτομα συνεχίζουν να συμμετέχουν σε σεξουαλικές πράξεις, αλλά με έντονο φόβο ή αποστροφή.
Συμπτώματα της σεξουαλικής ανορεξίας
Σύμφωνα με το πρόγραμμα Ανώνυμων Εθισμένων στον Έρωτα και το Σεξ (SLAA), τα άτομα με σεξουαλική ανορεξία μπορεί να εμφανίζουν:
-
Φόβο για την οικειότητα και τα έντονα συναισθήματα
-
Φόβο ότι μπορεί να ελκυστούν από κάποιον
-
Φόβο για τη δική τους σεξουαλικότητα
-
Αυτοκατηγορία και αυτοϋποτίμηση
-
Σεξουαλική αμφιβολία
Συχνά, αυτά τα άτομα αισθάνονται ότι πρέπει να στερηθούν την ηδονή και τη συναισθηματική σύνδεση.
Καταναγκαστικές συμπεριφορές που μπορεί να υιοθετήσουν περιλαμβάνουν:
-
Σεξουαλική επαφή με συναισθηματικά μη διαθέσιμα άτομα
-
Έντονες φαντασιώσεις
-
Κοινωνική απομόνωση
-
Υπερβολική χρήση πορνογραφίας
-
Ηδονοβλεψία και υπερβολική αυτοϊκανοποίηση
-
Συνοδευτικές εθιστικές συμπεριφορές (π.χ. χρήση ουσιών, καταναγκαστική αποθήκευση αντικειμένων)
Ποια είναι τα αίτια της σεξουαλικής ανορεξίας;
Η SLAA αναφέρει ότι πολλές περιπτώσεις συνδέονται με τραύματα στην παιδική ηλικία, όπως:
-
Συναισθηματική παραμέληση
-
Στέρηση
-
Σεξουαλική, σωματική ή συναισθηματική κακοποίηση
-
Ντροπή γύρω από τη σεξουαλικότητα
-
Απώλεια οικογενειακού μέλους
Η σεξουαλική καταπίεση επίσης μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικά συναισθήματα γύρω από το σεξ. Αυτό συμβαίνει συχνά όταν το άτομο δεν μπορεί να εκφράσει τη σεξουαλικότητά του λόγω θρησκευτικών, πολιτισμικών πεποιθήσεων ή εσωτερικευμένης ντροπής.
Ποιοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο;
Αυξημένο κίνδυνο παρουσιάζουν άτομα με ιστορικό παιδικού τραύματος ή με άλλους εθισμούς (φαγητό, χρήματα, τηλεόραση, διαδίκτυο, ουσίες, αλκοόλ). Επίσης, άτομα με ψυχικές διαταραχές όπως κατάθλιψη, άγχος, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ή οριακή διαταραχή προσωπικότητας.
Θεραπεία της σεξουαλικής ανορεξίας
Η αντιμετώπιση μπορεί να περιλαμβάνει:
-
Ατομική ή ομαδική ψυχοθεραπεία
-
Επεξεργασία τραύματος και φόβων μέσω συμβουλευτικής
-
Τεχνικές απευαισθητοποίησης και σταδιακής έκθεσης
-
Εφαρμογή τεχνικών χαλάρωσης σε σενάρια που προκαλούν άγχος
-
Συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης ή προγράμματα 12 βημάτων
Η ομαδική στήριξη και οι ομάδες αυτοβοήθειας μπορεί να προσφέρουν ουσιαστική βοήθεια στην αποδοχή και αλλαγή.
Διάγνωση της σεξουαλικής ανορεξίας
Η σεξουαλική ανορεξία δεν είναι επίσημα αναγνωρισμένη διαταραχή στο DSM-5, ωστόσο η διάγνωση διαταραχών σεξουαλικής επιθυμίας βασίζεται στα εξής:
-
Συμπτώματα που διαρκούν για τουλάχιστον 6 μήνες
-
Εμφάνιση των συμπτωμάτων στο 75% ή περισσότερο των σεξουαλικών περιστάσεων
-
Κλινικά σημαντική συναισθηματική επιβάρυνση
Σχέση με άλλες διαταραχές
Η σεξουαλική ανορεξία μπορεί να μοιάζει με άλλες διαταραχές σεξουαλικής φύσης, αλλά έχει κυρίως ψυχολογικά αίτια. Μπορεί να συνυπάρχει με σεξουαλική εξάρτηση: ορισμένοι θεωρούν ότι βρίσκονται στα δύο άκρα ενός ενιαίου φάσματος.
Για παράδειγμα, ένα άτομο με εθισμό στο σεξ μπορεί να αναζητήσει έλεγχο μέσω περιόδων αποχής, καταλήγοντας σε εμμονική αποφυγή. Αντίστοιχα, ένα άτομο με σεξουαλική ανορεξία μπορεί να συμμετέχει σε καταναγκαστικές σεξουαλικές συμπεριφορές με μη διαθέσιμους συντρόφους.
Διαφορά από χαμηλή σεξουαλική επιθυμία
Η χαμηλή libido δεν είναι απαραίτητα παθολογική, εκτός αν προκαλεί άγχος ή επηρεάζει τις σχέσεις. Μπορεί να οφείλεται σε:
-
Ορμονικές διαταραχές
-
Παρενέργειες φαρμάκων
-
Κούραση
-
Άγχος ή κατάθλιψη
-
Πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή
-
Ιατρικά προβλήματα όπως υποθυρεοειδισμός
Ζητώντας βοήθεια
Όποιος πιστεύει ότι αντιμετωπίζει σεξουαλική ανορεξία μπορεί να απευθυνθεί σε εξειδικευμένο ψυχολόγο, σύμβουλο ή σεξοθεραπευτή. Υπάρχουν επίσης οργανισμοί και ομάδες υποστήριξης όπως η SLAA που παρέχουν καθοδήγηση και κοινότητα.
Πρόγνωση
Παρόλο που τα επιστημονικά δεδομένα είναι περιορισμένα, υπάρχουν ενδείξεις ότι η θεραπεία και η συμμετοχή σε υποστηρικτικά προγράμματα μπορούν να βοηθήσουν ουσιαστικά. Με σωστή καθοδήγηση, τα άτομα μπορούν να ανακτήσουν υγιείς σχέσεις και επαφή με τη σεξουαλικότητά τους.
