Ανοσοποιητικό σύστημα και τρόποι ενίσχυσής του

Ποια είναι τα ιατρικά δεδομένα, οι μύθοι και οι αλήθειες σχετικά με τη θωράκιση και αποδυνάμωσή του.

Γράφει ο  Νικήτας – Αλέξανδρος Φ. Σκληρός, Παθολόγος, Διευθυντής Β’ Παθολογικής Κλινικής, ΙΑΣΩ Γενική Κλινική.

Δεν είναι λίγες οι εκφράσεις που ακούγονται καθημερινά, ιδιαίτερα τη χειμερινή περίοδο λόγω των συχνών λοιμώξεων. «Κρύωσα πάλι. Τρίτη φορά σε ένα μήνα. Πάλι έπεσε το ανοσοποιητικό μου». «Το ανοσοποιητικό μου είναι χάλια και χρειάζομαι βιταμίνες». «Πρέπει να ελέγξω το ανοσοποιητικό μου». Έχουν, όμως, στην πραγματικότητα κάποια βάση; Υπάρχουν αιτίες που αποδυναμώνουν το ανοσοποιητικό;

Ιατρικά δεδομένα

Το ανοσοποιητικό σύστημα των έμβιων οργανισμών έχει ως σκοπό την προστασία τους από τις λοιμώξεις που προκαλούν οι μικροοργανισμοί, όπως τα βακτήρια, οι ιοί και οι μύκητες. Διακρίνεται σε έμφυτο, που υπάρχει σε υγιή άτομα από τη γέννησή τους και αποτελεί την πρώτη και άμεσα δρώσα ασπίδα προστασίας απέναντι στην επίθεση των μικροοργανισμών και σε επίκτητο το οποίο αναπτύσσεται σταδιακά κατά τη διάρκεια της ζωής και διεγείρεται από τους μικροοργανισμούς του περιβάλλοντος με τους οποίους αλληλεπιδρά. Ο ανθρώπινος οργανισμός αναπτύσσεται σε ένα περιβάλλον γεμάτο με διάφορα είδη μικροργανισμών (παθογόνων και μη) και δεν θα μπορούσε να επιβιώσει χωρίς αποτελεσματική προστασία έναντι αυτών.

Τα διάφορα συστατικά του όπως πρωτεΐνες, ένζυμα, πεπτίδια, κύτταρα, υποσυστήματα επικοινωνίας και αυτορρύθμισης και φυσικοί φραγμοί (στενά συνδεδεμένα κύτταρα της επιδερμίδας, δημιουργία βλέννης, ενδοθηλιακά κύτταρα βλεννογόνων και αγγείων) εμποδίζουν την είσοδο παθογόνων μικροοργανισμών στον εσωτερικό του οργανισμού. Απαραίτητο συστατικό του όμως αποτελεί και το μικροβίωμα (σ.σ. η φυσιολογική χλωρίδα), που είναι ξεχωριστό για κάθε άνθρωπο και συγκροτείται από μικρόβια, μύκητες και ιούς που ζουν αρμονικά μέσα και πάνω στο σώμα και συμβάλλουν σημαντικά στην άμυνα του οργανισμού. Η αλόγιστη χρήση των αντιβιοτικών διαταράσσει τη χλωρίδα αυτή και προδιαθέτει στην ανάπτυξη λοιμώξεων από ευκαιριακά παθογόνα.

Το κρύο μας παγώνει αλλά δεν μας «κρυώνει»

Ενίσχυση του ανοσοποιητικού

Είναι επομένως το «πεσμένο» ανοσοποιητικό ενός υγιούς οργανισμού υπεύθυνο για τις λοιμώξεις ή όχι;

Μήπως οι χαμηλές θερμοκρασίες εξασθενούν το ανοσοποιητικό; Πολλοί άνθρωποι συσχετίζουν τον κρύο καιρό με το κρυολόγημα ή τις ιώσεις, ως αίτιο πρόκλησης αυτών. Το κρύο μας παγώνει αλλά δεν μας «κρυώνει». Δεν αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό μας, αλλά συμβάλει στην ευκολότερη μετάδοση των ιώσεων. Επομένως το αν θα ντυθούμε ελαφριά ή βαριά στο κρύο, εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο από το πόσο το αντέχουμε.

Μήπως η έλλειψη βιταμίνης C διευκολύνουν τις λοιμώξεις; Ένας μεγάλος μύθος είναι ότι η λήψη βιταμίνης C, προάγει τη γρήγορη αντιμετώπιση των λοιμώξεων. Η βιταμίνη C απαιτείται για τη σωστή λειτουργία του έμφυτου ανοσοποιητικού συστήματος, σε ποσότητες όμως που λαμβάνουμε άνετα από τη καθημερινή μας διατροφή. Επ’ ουδενί δεν συστήνεται επιπλέον λήψη σε μορφή σκευασμάτων καθώς δεν βοηθάει στην πρόληψη ή την αντιμετώπιση των λοιμώξεων.

Τρόποι βελτίωσης της απόκρισης του ανοσοποιητικού απέναντι στην επίθεση των παθογόνων:

Ο καλύτερος τρόπος ενίσχυσης του ανοσοποιητικού μας συστήματος είναι να υιοθετήσουμε έναν υγιή τρόπο ζωής.

• Διατήρηση μιας ισορροπημένης διατροφής. Τα φρούτα και τα λαχανικά πρέπει να συνοδεύουν τα γεύματά μας. Προτίμηση στη μεσογειακή διατροφή έναντι της δυτικής
• Σωστή καθημερινή ενυδάτωση
• Διακοπή καπνίσματος
• Περιορισμένη λήψη αλκοόλ
• Περιορισμός του άγχους (στρες)
• Συστηματική άσκηση η οποία συμβάλει και στη μείωση του στρες
• Διατήρηση καλού και ποιοτικού ύπνου. Καθημερινά 7-9 ώρες για τους ενήλικες και έως 8-14 ώρες αναλόγως της ηλικίας του παιδιού. Ο σωστός και ποιοτικός ύπνος βοηθάει εξ’ ορισμού και στη μείωση του στρες
• Διενέργεια τακτικών ιατρικών ελέγχων βάσει των οδηγιών των θεραπόντων ιατρών
• Διενέργεια εμβολιασμών
• Αποφυγή έκθεσης σε λοιμογόνους παράγοντες. Καλός καθαρισμός των χεριών, αποφυγή μετάδοσης σταγονιδίων και καλό μαγείρεμα τροφών

Τί συμβαίνει με τα συμπληρώματα διατροφής και τα διάφορα βότανα;

Για να λειτουργήσει σωστά το ανοσοποιητικό μας, χρειάζεται συστατικά (όπως ιχνοστοιχεία, βιταμίνες και μέταλλα) που βρίσκονται στην καθημερινή μας διατροφή. Όχι σε υπερβολικές ποσότητες. Στις ποσότητες που περιέχονται στο σωστά ισορροπημένο καθημερινό μας γεύμα.

Άτομα με ισορροπημένη διατροφή χωρίς αποκλεισμό διατροφικών κατηγοριών από τη δίαιτά τους δεν χρειάζεται να λαμβάνουν συμπληρώματα διατροφής. Εάν υπάρχει κάποια απορία για την επάρκεια των στοιχείων στον οργανισμό, ο ασθενής καλό θα ήταν να αναζητήσει ιατρική συμβουλή πριν καταφύγει σε οποιαδήποτε αυτόβουλη αγωγή.

Επικεντρωθείτε στη λήψη των θρεπτικών συστατικών και των βιταμινών από μία υγιή και προσαρμοσμένη δίαιτα. Η βιταμίνη D είναι η μόνη που ουσιαστικά δεν μπορεί να ληφθεί από τη διατροφή και χρειάζεται έκθεση στο ηλιακό φως για να παραχθεί στον οργανισμό. Δέκα λεπτά την ημέρα έκθεσης του προσώπου και των χεριών στον ήλιο είναι αρκετά για να καλύψουμε τις ημερήσιες ανάγκες μας σε βιταμίνη D.

Δεν υπάρχουν «μαγικές» δίαιτες ή σκευάσματα που μπορούν να ενισχύσουν το ανοσοποιητικό μας σε αντίθεση με τα όσα ακούγονται ή διαφημίζονται. Στη σύγχρονη εποχή, γίνεται μεγάλη κουβέντα γύρω από προϊόντα που μπορούν να ενισχύσουν το ανοσοποιητικό. Από διαφημίσεις σε έντυπη μορφή, στο διαδίκτυο, στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ακόμα και στα φαρμακεία. Υποστηρίζουν ότι μπορούν να επιτύχουν την ενδυνάμωση του ανοσοποιητικού μας ώστε να αποφύγουμε τις λοιμώξεις ή το κοινό κρυολόγημα. Στην πραγματικότητα τα περισσότερα από αυτά τα σκευάσματα ναι μεν δεν έχουν κάποια επίπτωση στον οργανισμό σε συγκεκριμένη δοσολογία, αλλά δεν υπάρχει κανένα επιστημονικό δεδομένο που να αποδεικνύει τη δράση την οποία διαφημίζουν. Αντιθέτως κάποια μπορεί να προκαλέσουν και σοβαρά προβλήματα αν ληφθούν σε μεγάλες δόσεις.

Συμπερασματικά

Εννοείται ότι ακόμα και αν τηρούμε αυστηρά όλα τα παραπάνω, υπάρχουν πιθανότητες μετάδοσης ιώσεων ή γρίππης, αλλά διατηρώντας τον οργανισμό μας σε καλό επίπεδο, η διάρκειά τους θα είναι περιορισμένη και οι επιπλοκές τους μετριασμένες. Καλό χειμώνα και προσοχή στις ιώσεις

Πηγή: Έντυπο «Περί Υγείας»