Μοναξιά και κοινωνική απομόνωση: Ποιες οι επιπτώσεις τόσο στη σωματική όσο και την ψυχική υγεία;
Η μοναξιά και η κοινωνική απομόνωση, δύο ξεχωριστά προβλήματα,αυξάνονται διαρκώς και έχουν διαφορετικές επιπτώσεις . Η κοινωνική απομόνωση εγκυμονεί πολύ μεγαλύτερους κινδύνους για τη σωματική υγεία, αλλά η μοναξιά έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στις καταστάσεις που σχετίζονται με την ψυχική υγεία.
Σύμφωνα με έρευνα του Χάρβαρντ περίπου το 50 τοις εκατό των Αμερικανών αναφέρουν ότι είναι μόνοι κι ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού λέει ότι βιώνει μέτριες ποσότητες μοναξιάς. Η μοναξιά αυξάνεται σε αυτή τη χώρα τις τελευταίες δύο δεκαετίες σε τουλάχιστον μέτριες ποσότητες για έναν σημαντικό αριθμό ανθρώπων.
Οι τάσεις των τελευταίων δεκαετιών δείχνουν λιγότερη συμμετοχή σε κοινοτικές δράσεις και περισσότερους ανθρώπους να ζουν μόνοι. Η συνάθροιση στην εκκλησία έχει μειωθεί δραματικά και τα ποσοστά γάμου μειώνονται. Από την άλλη αισιόδοξο είναι ότι έχει αυξηθεί ο εθελοντισμός. Ωστόσο, συνολικά, αν κοιτάξει κανείς αυτά τα αντικειμενικά μέτρα εμπλοκής με άλλους ανθρώπους, αντικατοπτρίζει τα στατιστικά στοιχεία της μοναξιάς.
Μεταξύ μιας ομάδας ηλικιωμένων ενηλίκων, οι ερευνητές έλεγξαν το ιστορικό σχεσιακών και κοινωνικών συνδέσεων και πολλούς άλλους κοινωνικούς, ψυχολογικούς, δημογραφικούς παράγοντες και παράγοντες που σχετίζονται με την υγεία. Στη συνέχεια, εξετάσαν πώς άλλαξε η μοναξιά και πώς άλλαξε η κοινωνική απομόνωση σε μια περίοδο τεσσάρων ετών.
Παρόμοια με πολλές άλλες μελέτες, βρήκαν στοιχεία για τις επιπτώσεις τόσο της μοναξιάς όσο και της κοινωνικής απομόνωσης. Όσοι ήταν πιο μόνοι είχαν περίπου 40% περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν τα επόμενα τέσσερα χρόνια, ενώ εκείνοι που ήταν κοινωνικά απομονωμένοι είχαν περίπου 75% περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν.
Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό το πλαίσιο. Πρόκειται για μια ομάδα ηλικιωμένων ενηλίκων και η ζωή μόνος και η απομόνωση είναι ίσως ιδιαίτερα επικίνδυνη για αυτούς, δεδομένης της υψηλότερης πιθανότητας προβλημάτων υγείας.
Ομοίως, βρήκαν επιπτώσεις τόσο της μοναξιάς όσο και της κοινωνικής απομόνωσης στους περιορισμούς της σωματικής λειτουργίας, στην ευτυχία, στην αίσθηση αισιοδοξίας, στην αίσθηση του σκοπού στη ζωή, καθώς και σε διάφορα άλλα αποτελέσματα ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη.
Μία από τις ενδιαφέρουσες πτυχές της μελέτης μας είναι ότι μπορέσαν να εξετάσουν αυτές τις δύο συνθήκες ταυτόχρονα και φάνηκε ότι η καθεμία είχε ανεξάρτητα αποτελέσματα κατά τον έλεγχο της άλλης. Έτσι, αν ασχοληθείτε μόνο με ένα, δεν έχετε κάνει ό,τι μπορείτε για τη βελτίωση της υγείας και της ευεξίας. Υπάρχουν ανεξάρτητες συνεισφορές του καθενός, επομένως είναι σημαντικό να αντιμετωπιστούν και τα δύο.
Αξιοσημείωτο είναι ότι ενώ τόσο η μοναξιά όσο και η κοινωνική απομόνωση είχαν σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία και την ευημερία, ποιο από αυτά ήταν πιο εμφανές ποικίλλει ανάλογα με το αποτέλεσμα. Έτσι, με αυτούς τους ηλικιωμένους στις Ηνωμένες Πολιτείες, η κοινωνική απομόνωση ήταν ο πιο σημαντικός παράγοντας για τα αποτελέσματα της σωματικής υγείας, όπως ο κίνδυνος θανάτου και οι περιορισμοί στη σωματική λειτουργία, αλλά η μοναξιά ήταν πιο σημαντική για την ψυχική υγεία και τα αποτελέσματα ευεξίας όπως η κατάθλιψη ή η ευτυχία, ο σκοπός στη ζωή και η αίσθηση της κυριαρχίας. Η κοινωνική απομόνωση είναι σχετική και για αυτούς, αλλά τα αποτελέσματα ήταν μικρότερα από ό,τι για τη μοναξιά.
Διάκριση κοινωνικής απομόνωσης και μοναξιάς
Η κοινωνική απομόνωση αναφέρεται, αντικειμενικά, στο αν περνάτε χρόνο με ανθρώπους ή και σε κοινότητες. Αν ζεις με άλλους ανθρώπους ή όχι; Ασχολείστε με διάφορες μορφές κοινοτικής ζωής; Περνάτε χρόνο με φίλους και οικογένεια;
Το φαινόμενο της μοναξιάς είναι η υποκειμενική αίσθηση του ατόμου ως προς το εάν οι σχέσεις και οι εμπλοκές της κοινότητας πληρούν τη βαθιά, εγγενή ανάγκη που αισθάνονται σχεδόν όλοι για κοινωνική σύνδεση. Είναι επαρκείς οι κοινωνικές σχέσεις για να ικανοποιήσουν την επιθυμία να είσαι με άλλους ανθρώπους, να σε καταλαβαίνουν άλλοι άνθρωποι, να σε αγαπούν οι άλλοι άνθρωποι;
Μερικοί άνθρωποι μπορεί να έχουν πολύ λιγότερη ανάγκη για σύνδεση από άλλους. Μπορεί να έχουν μια στενή φιλία, να απολαμβάνουν να περνούν χρόνο μόνοι τους και να νιώθουν ότι αυτό είναι αρκετό για τις ανάγκες τους σχετικά με τη συντροφικότητα. Έτσι, η μοναξιά και η κοινωνική απομόνωση συσχετίζονται, αλλά ο συσχετισμός δεν είναι τέλειος. Υπάρχουν άνθρωποι που περνούν πολύ χρόνο με τους άλλους αλλά αισθάνονται ακόμα μόνοι, ότι δεν τους καταλαβαίνουν, δεν τους αγαπούν και άλλοι άνθρωποι που περνούν σχετικά λίγο χρόνο με τους άλλους αλλά νιώθουν ότι αυτό που έχουν ικανοποιεί τις ανάγκες τους.
Κάπως αντίθετα, όταν γίνεστε πολύ μοναχικοί, τείνετε στην πραγματικότητα να αποσύρεστε περισσότερο από την κοινότητα. Η μοναξιά μπορεί να σας κάνει να φαίνεται ότι οι σχέσεις είναι απειλητικές ή επικίνδυνες ή ότι θα αισθάνεστε ακόμα πιο μόνοι ανάμεσα στους ανθρώπους επειδή δεν θα βρείτε τη σύνδεση που αναζητάτε.
Η έρευνα έδειξε ότι όσοι ήταν κοινωνικά απομονωμένοι είχαν περίπου 35 τοις εκατό αύξηση στην πιθανότητα κατάθλιψης τέσσερα χρόνια αργότερα. Αλλά όσοι βίωναν μοναξιά είχαν πάνω από 2,5 φορές αύξηση στην πιθανότητα κατάθλιψης. Αυτό ήταν αρκετά εντυπωσιακό. Ομοίως, υπήρχε περίπου διπλάσια επίδραση στην απελπισία λόγω της μοναξιάς έναντι της κοινωνικής απομόνωσης. Η μοναξιά ήταν πιο δυνατή. Ομοίως με το σκοπό της ζωής: Και τα δύο είναι σχετικά, αλλά η μοναξιά είχε περίπου διπλάσια αρνητική επίδραση από την κοινωνική απομόνωση.
Οι ειδικοί προτείνουν μια από τις πιο αποτελεσματικές παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση της μοναξιάς, τη γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία. Η μοναξιά είναι πολύ διαφορετική από την κοινωνική απομόνωση που μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη δημιουργία κοινοτήτων, χρόνο με τους ανθρώπους, τη διασφάλιση ότι κάποιος ελέγχει μερικές φορές αν είμαστε καλά. Ωστόσο δεν μπορεί να δοθεί αποκλειστικά προτεραιότητα στο ένα σύνολο παρεμβάσεων έναντι του άλλου.
