Αντιμετώπιση του στίγματος της παχυσαρκίας με ορθολογική χρήση της γλώσσας

Ο επιπολασμός του στίγματος της παχυσαρκίας  έχει επιταχυνθεί σημαντικά τα τελευταία 70 χρόνια. Σχεδόν οι μισοί ενήλικες έχουν βιώσει ρατσισμό λόγω του σωματότυπού τους και πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι αυτή η τάση συνεχίζεται παγκοσμίως. Ίσως το πιο ανησυχητικό από όλα, το στίγμα της παχυσαρκίας εκδηλώνεται στο πλαίσιο της υγειονομικής περίθαλψης. Μια μελέτη σε ασκούμενους γιατρούς διαπίστωσε ότι το 65% υπήρξε μάρτυρας αστείων που γίνονται για την παχυσαρκία από άλλους επαγγελματίες υγείας.

Ευτυχώς, αυτή η τάση φαίνεται να αλλάζει με την υιοθέτηση μιας «γλώσσας που δίνει προτεραιότητα στον άνθρωπο», με αιχμή του δόρατος την παχυσαρκία.

Η γλώσσα με τριτοπρόσωπη αναφορά είναι ένας τρόπος περιγραφής κάποιου (ή μιας διάγνωσης), που θέτει το άτομο πρώτα, παρά την ασθένεια.

Συνήθως, στα αγγλικά, ο πιο συνηθισμένος τρόπος για να περιγράψεις κάποιον με δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) άνω του 30 είναι με τον χαρακτηρισμό «παχύσαρκος». Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι που χρησιμοποιούν αυτόν τον όρο -συμπεριλαμβανομένων των γιατρών- δεν υποδηλώνουν καμία ασθένεια, η χρήση όρων όπως «παχύσαρκος», «νοσηρώς παχύσαρκος»  αποτελούν προκατάληψη για το βάρος.

Στην πραγματικότητα, το κίνημα «person-first» εισήχθη το 1974 και στη συνέχεια υποστηρίχθηκε ευρέως από την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Για να δώσουμε ένα παράδειγμα, θα ήταν πολύ ασυνήθιστο να ακούσουμε κάποιον να λέει ότι «ο καρκινοπαθής» είχε ραντεβού στο νοσοκομείο, αντί να έλεγε ότι «ο άνδρας που έχει καρκίνο» είχε ραντεβού στο νοσοκομείο. Πιο πρόσφατα, η βιβλιογραφία και όσοι μιλουν για την υγεία  αποφεύγουν τη χρήση του όρου «διαβητικός» όταν περιγράφεται κάποιος με διαβήτη. Αντίθετα, θα ακούσετε ανθρώπους να λένε ότι «ζουν με διαβήτη».

Τι μπορείτε λοιπόν να πείτε αντί για «παχύσαρκος»;

Ο πιο αποδεκτός τρόπος για να μιλήσουμε για την παχυσαρκία, είναι να περιγράψουμε κάποιον λέγοντας  ότι «ζει με την παχυσαρκία». Κάτι τέτοιο ενισχύει ότι η παχυσαρκία είναι ασθένεια και απομακρύνει τη γλώσσα από την κατηγορία ή την προσωπική ευθύνη.

Η γλώσσα μπορεί να έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο από όσο φαντάζεστε. Το βάρος ως στίγμα επικρατεί όχι μόνο στην κοινωνία, αλλά και στο περιβάλλον υγειονομικής περίθαλψης – ένα μέρος που πρέπει να είναι ένα ασφαλές, χωρίς αποκλεισμούς και, το σημαντικότερο, ίσο για όλους.

Έχει γίνει εκτεταμένη επιστημονική έρευνα σχετικά με τον αντίκτυπο του στίγματος βάρους στο περιβάλλον υγειονομικής περίθαλψης. Μελέτη πολλών χωρών σε σχεδόν 14.000 ανθρώπους που ζουν με παχυσαρκία, διαπίστωσε ότι τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων που βίωσαν το στίγμα βάρους το βίωσαν από το γιατρό τους. Αυτή η αμέλεια  μπορεί να οδηγήσει τα άτομα που ζουν με παχυσαρκία να:

Αποφεύγουν τα ραντεβού με τον ιατρό, ακόμη και όταν απαιτείται ιατρική φροντίδα
Αισθάνονται άβολα όταν εξετάζεται το σώμα τους
Αισθάνονται λιγότερο πιθανό να μπορούν να μιλήσουν με το γιατρό τους για προβλήματα που αντιμετωπίζουν

Για τα άτομα που ζουν με παχυσαρκία, το να αισθάνονται ότι κρίνονται ή υφίστανται διακρίσεις στο περιβάλλον υγειονομικής περίθαλψης μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των συναισθημάτων κατάθλιψης, διαταραγμένης διατροφής και αυξημένους παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με καρδιακές παθήσεις.

Δυστυχώς, ο αντίκτυπος του εσωτερικευμένου στίγματος βάρους μπορεί να ενισχύσει τα ίδια τα στερεότυπα που οδήγησαν στον αυτοστίγμα εξαρχής. Για παράδειγμα, κάποιος που βιώνει αρνητικά συναισθήματα για τον εαυτό του είναι λιγότερο πιθανό να ακολουθήσει ένα πρόγραμμα απώλειας βάρους. Το αυτοστίγμα σχετίζεται επίσης με μεγαλύτερη έκθεση σε άλλες συννοσηρότητες υγείας που συνδέονται συνήθως με την παχυσαρκία (καρδιοπάθεια, οστεοπόρωση, διαβήτης και κακή ψυχική υγεία).

Ευτυχώς, αυτή η έρευνα είχε αντίκτυπο και το 2020, πάνω από 100 επιστημονικοί και κοινοτικοί οργανισμοί, επιστημονικά και ιατρικά περιοδικά, ακαδημαϊκά ιδρύματα και νοσοκομεία και κοινοβουλευτικές ομάδες υπέγραψαν μια αναφορά για την εξάλειψη του στιγματισμού του βάρους στο περιβάλλον υγειονομικής περίθαλψης.