Γιατί παίρνουμε κιλά στις γιορτές;
Το γεγονός ότι στις γιορτές υπάρχει μεγάλη ποικιλία στο τραπέζι μας παρασύρει να τρώμε περισσότερο, ένα φαινόμενο που οι ψυχολόγοι ονομάζουν “αισθητικό κορεσμό”.
Οι διαχρονικές μελέτες δείχνουν ότι μέχρι τα 70 έτη βαραίνουμε κατά μισό κιλό κατ’ έτος ή επεκτείνουμε την περίμετρο της μέσης μας κατά 0,5 εκατοστά. Μια λεπτομερής αμερικανική μελέτη κατέγραψε το βάρος 13.800 ατόμων για δέκα χρόνια. Η αύξηση του βάρους ήταν διπλάσια στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες, με τις γυναίκες να παίρνουν, ανά δεκαετία, κατά μέσο όρο, 5,4 κιλά και οι άνδρες 2,6 κιλά.
Γιατί η διατήρηση του νεανικού βάρους είναι μια τόσο μεγάλη πρόκληση; Υπάρχουν διάφορες θεωρίες. Μετά από κάποια ηλικία μειώνεται η μυϊκή μάζα και αυξάνεται το λίπος, κάτι που αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μειώνεται ο βασικός μεταβολικός ρυθμός. περίπου 1-2% ανά δεκαετία, αν και η σημαντική πτώση είναι μετά τα 60 έτη. Η άσκηση επίσης μειώνεται με την προχωρημένη ηλικία. Η αυθόρμητη σωματική δραστηριότητα μειώνεται και αυτή. Υπάρχουν αλλαγές στις ορμόνες. Ο θυρεοειδής μπορεί να μην λειτουργεί καλά επηρεάζοντας τις καύσεις του σώματος. Στους άνδρες μειώνεται η τεστοστερόνη και στις γυναίκες τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη, κάτι που επηρεάζει το βάρος. Μετά την εμμηνόπαυση οι γυναίκες βάζουν περισσότερο λίπος γύρω από τη μέση τους και αυτό οφείλεται σε ορισμένους υποδοχείς που αναπτύσσονται στα λιποκύτταρα της κοιλιακής χώρας. Υπάρχουν επίσης ορισμένες φυσιολογικές μεταβολές που συμβαίνουν στον λιπώδη ιστό.
Αλλά εκτός από τις αλλαγές στους μηχανισμούς καύσης του σώματος, υπάρχει μια απλή παρατήρηση του ρίχνει φως στο τι πραγματικά συμβαίνει. Η αύξηση των κιλών δεν είναι μια ευθεία γραμμή. Το βάρος ανεβαίνει συνήθως στις γιορτές, όπως είναι των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, και ύστερα δεν επανέρχεται εκεί που ήταν. Όλοι αγαπάμε τις γιορτές και οι περισσότεροι από εμάς κάνουμε υπερβολές με το φαγητό και το ποτό. Μπορεί αυτό να μην μας φαίνεται σπουδαίο εκείνη τη στιγμή, αλλά οι καταγραφές δείχνουν ότι στην πραγματικότητα οι πάσης φύσεως γιορτές είναι αυτές που κάνουν τη ζημιά.
Τι συμβαίνει στις γιορτές
Γνωρίζοντας πότε είναι πιο πιθανό να πάρουμε βάρος στη διάρκεια του έτους μπορεί να μας δώσει πολύτιμες πληροφορίες για να την πρόληψη της παχυσαρκίας. Μελέτες σε χώρες του βόρειου ημισφαιρίου, όπως οι ΗΠΑ, η Γερμανία και η Ιαπωνία δείχνουν ότι η αύξηση του βάρους συμπίπτει με τους μεγάλους εορτασμούς και, κατά μέσο όρο, δεν χάνεται εξ’ ολοκλήρου στις μέρες που ακολουθούν. Η Βρετανική Διαιτολογική Ένωση εκτιμά ότι μόνο την ημέρα των Χριστουγέννων ορισμένοι άνθρωποι καταναλώσουν ακόμα και 6.000 θερμίδες. Δεν είναι περίεργο που ο μέσος ενήλικας κερδίζει περίπου 0,5-1 κιλό στις διακοπές των Χριστουγέννων, μια περίοδο απόλαυσης και ευφορίας. Στη Γερμανία, η αύξηση του βάρους τα Χριστούγεννα και το Πάσχα είναι σχεδόν διπλάσια από αυτή στις ΗΠΑ. Στην Ιαπωνία, η μεγαλύτερη αύξηση συμβαίνει στη διάρκεια της Χρυσής Εβδομάδας του Μαΐου που έχει τέσσερις διαδοχικές αργίες.
Μια αμερικανική μελέτη σε 195 άτομα βρήκε ότι την περίοδο των Χριστουγέννων είχαν κερδίσει 370 γραμμάρια και το 10% εξ’ αυτών πήραν πάνω από 2 κιλά. Στη συνέχεια, οι οκτώ στους 10 δεν κατέβαλαν καμία προσπάθεια να ελέγξουν το βάρος τους, Μια άλλη μελέτη από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Αυστραλίας κατέγραψε τη διακύμανση του βάρους 368 Αυστραλών στη διάρκεια 12 μηνών και βρήκε ότι το βάρος αυξήθηκε την περίοδο των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς κατά 546 γραμμάρια. Αν και αργότερα το βάρος έπεσε, το μέσο καθαρό κέρδος ήταν 218 γραμμάρια για ολόκληρη τη χρονιά. Αυτή η αύξηση, που παραμένει μπορεί να οδηγήσει σε παχυσαρκία με τα χρόνια.
Δεν προκαλεί λοιπόν έκπληξη που πολλοί καταλήγουν να κερδίζουν βάρος στις περιόδους των γιορτών. Ο λόγος είναι ότι είμαστε επιεικείς με τον εαυτό μας και τον δικαιολογούμε όταν τρώει παραπάνω, με τη σκέψη ότι τις επόμενες μέρες θα φάμε λιγότερο. Μεγάλο μερίδιο ευθύνης έχουν τα σνακ, τα γλυκά και τα σακχαρούχα ποτά. Μπορούμε να καταναλώσουμε όλων των ειδών σοκολατάκια, τυροκομικά, πίτες, ξηρούς καρπούς, τσιπς, ακόμη και αν έχουμε ήδη φάει ένα βαρύ εορταστικό γεύμα. Το γεγονός ότι στις γιορτές υπάρχει μεγάλη ποικιλία στο τραπέζι μας παρασύρει να τρώμε περισσότερο. Εκτός από τον κορεσμό της πείνας, υπάρχει και ο λεγόμενος αισθητικός κορεσμός, όπως τον ονομάζουν οι ψυχολόγοι.
Αλλά μπορείτε να αποφύγετε την αύξηση του βάρους την περίοδο των Χριστουγέννων ακολουθώντας μερικές απλές συμβουλές, όπως το να ζυγίζεστε τακτικά στο σπίτι, να τρώνε αργά και να περπατάτε με στόχο τα 10.000 βήματα την ημέρα. Μια μελέτη παρακολούθησε 272 άτομα που χωρίστηκαν σε δύο ομάδες μεταξύ των μηνών Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου του 2016 και του 2017. Η μία ομάδα ζυγιζόταν τακτικά και έλαβε συμβουλές για το πώς να μην πάρει κιλά καθώς και ενημέρωση για το πόση άσκηση χρειάζεται να καούν οι θερμίδες των διαφόρων τροφών που απαρτίζουν το χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Στο τέλος της μελέτης αυτή η ομάδα ζύγιζε κατά μέσο όρο μισό κιλό λιγότερο από την άλλη ομάδα που δεν κλήθηκε να ζυγίζεται τακτικά και δεν της παρασχέθηκαν συμβουλές παρά μόνο ένα φυλλάδιο για τον υγιεινό τρόπο ζωής.
Πηγή: Έντυπο «Περί Υγείας»