Πόσο επηρεάζει το βάρος των γονιών την ανάπτυξη παχυσαρκίας στα παιδιά;
Γράφει η Αφροδίτη Ντάικου
Το βάρος των ανδρών στη μέση ηλικία μπορεί να επηρεάσει το βάρος του παιδιού τους στην ίδια ηλικία.
Έξι φορές περισσότερες πιθανότητες να ζει με παχυσαρκία στη μέση ηλικία έχει κάποιος αν και οι δύο γονείς του είχαν παχυσαρκία στην ίδια ηλικία.
Τα γονίδια παίζουν ρόλο, αλλά εμπλέκονται και άλλοι παράγοντες, όπως οι διατροφικές συνήθειες, οι συνήθειες σωματικής δραστηριότητας μιας οικογένειας αλλά και ο ρατσισμός και οι διακρίσεις.
Ο κίνδυνος να ζήσετε με παχυσαρκία στη μέση ηλικία επηρεάζεται από το αν οι γονείς σας είχαν παχυσαρκία στην ίδια ηλικία, σύμφωνα με μια νέα μελέτη. Σε μια μελέτη στη Νορβηγία, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι είχαν έξι φορές περισσότερες πιθανότητες να ζουν με παχυσαρκία στη μέση ηλικία, εάν και οι δύο γονείς τους είχαν παχυσαρκία σε αυτήν την ηλικία. Εάν μόνο ένας γονέας είχε παχυσαρκία στη μέση ηλικία, ο κίνδυνος παχυσαρκίας ήταν περισσότερο από τρεις φορές υψηλότερος. «Προηγούμενες έρευνες δείχνουν μια ισχυρή συσχέτιση μεταξύ της κατάστασης παχυσαρκίας των γονέων και των παιδιών τους, αλλά λίγες μελέτες έχουν διερευνήσει εάν αυτή η μετάδοση της παχυσαρκίας μεταξύ γενεών συνεχίζεται στην εφηβεία και στην ενήλικη ζωή», λέει η συγγραφέας της μελέτης Mari Mikkelsen, του Τμήματος Κοινοτικής Ιατρικής του UiT Arctic University της Νορβηγίας, Tromsø.
Το παιδί είναι 6 φορές πιο πιθανό να είναι παχύσαρκο εάν οι γονείς είναι επίσης παχύσαρκοι
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δεδομένα από τη Μελέτη Tromsø, μια μελέτη υγείας με βάση τον πληθυσμό που διεξάγεται από το 1974. Εξέτασαν δεδομένα για 2.068 περιπτώσεις γονέα-παιδιού. Οι άνθρωποι ήταν μέσης ηλικίας (40 έως 59 ετών) όταν συμμετείχαν στη μελέτη Tromsø. Αναλύοντας δεδομένα ύψους και βάρους, οι ερευνητές βρήκαν ισχυρή συσχέτιση μεταξύ του ΔΜΣ των γονέων και της κατάστασης παχυσαρκίας στη μέση ηλικία και του ΔΜΣ και της κατάστασης παχυσαρκίας του παιδιού τους στην ίδια ηλικία. Όταν και οι δύο γονείς ζούσαν με παχυσαρκία στη μέση ηλικία, ο κίνδυνος του παιδιού τους να έχει παχυσαρκία στην ίδια ηλικία ήταν έξι φορές υψηλότερος. Ο κίνδυνος ήταν επίσης μεγαλύτερος εάν μόνο ένας γονέας ζούσε με παχυσαρκία στη μέση ηλικία. Όταν μόνο η μητέρα είχε παχυσαρκία, ο κίνδυνος του παιδιού να ζήσει με παχυσαρκία στην ίδια ηλικία αυξήθηκε κατά 3,44 φορές. Αν μόνο ο πατέρας είχε παχυσαρκία, οι πιθανότητες ήταν 3,74 φορές υψηλότερες. Όλα αυτά τα σενάρια ήταν σε σύγκριση με παιδιά των οποίων οι γονείς δεν είχαν παχυσαρκία ή δεν ήταν υπέρβαροι στη μέση ηλικία. Στην ανάλυση, οι ερευνητές έλαβαν υπόψη το φύλο του παιδιού, την ηλικία των γονέων και του παιδιού, το επίπεδο εκπαίδευσης και το επίπεδο φυσικής δραστηριότητας.
Η παχυσαρκία είναι γενετική ή οφείλεται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες;
Σύμφωνα με τους ερευνητές η ανάλυσή τους δεν μπορεί να δείξει εάν η σχέση μεταξύ της κατάστασης παχυσαρκίας των γονέων και του παιδιού στη μέση ηλικία οφείλεται στα γονίδια ή στο περιβάλλον, «αλλά πιθανότατα εξετάζουμε έναν συνδυασμό και των δύο». «Από προηγούμενες μελέτες, γνωρίζουμε ότι αρκετοί παράγοντες συμβάλλουν στην κοινή κατάσταση παχυσαρκίας μεταξύ των γονέων και των παιδιών τους». «Τα γονίδια παίζουν σημαντικό ρόλο επηρεάζοντας την ευαισθησία μας στην αύξηση βάρους και επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο ανταποκρινόμαστε σε παχυσαρκικά περιβάλλοντα στα οποία μπορεί να είναι εύκολο να τρώμε ανθυγιεινά». Ένα “παχυσαρκικό” περιβάλλον είναι αυτό που διευκολύνει τους ανθρώπους να πάρουν βάρος και δυσκολότερο για αυτούς να επιτύχουν απώλεια βάρους. Περιλαμβάνει τα κτίρια, τους δρόμους, τα πάρκα, τους χώρους αναψυχής, τα καταστήματα και άλλες επιχειρήσεις σε μια κοινότητα — όλα αυτά μπορούν να επηρεάσουν τα είδη φαγητού που τρώνε οι άνθρωποι και πόσο εύκολο είναι για αυτούς να είναι σωματικά δραστήριοι.
Άλλες έρευνες έχουν βρει επίσης ότι ο κίνδυνος ενός ατόμου να έχει παχυσαρκία στην παιδική ηλικία επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την κατάσταση βάρους των γονιών του. «Ορισμένες μελέτες… εικάζουν ότι τα παιδιά τείνουν να αναπτύσσουν παρόμοιες διατροφικές συνήθειες και συνήθειες άσκησης με τους γονείς τους όταν ζουν όλοι μαζί κάτω από την ίδια στέγη, με αποτέλεσμα παρόμοια κατάσταση ΔΜΣ», είπε η Mikkelsen, μία από τους ερευνητές. Επίσης, «η παχυσαρκία στην παιδική ηλικία, και ειδικά στην εφηβεία, τείνει να ακολουθεί το άτομο στην πρώιμη ενήλικη ζωή και έτσι υποψιαζόμασταν ότι θα το ακολουθήσει και στη μέση ηλικία», είπε, κάτι που βρήκαν η ίδια και οι συνάδελφοί της στη μελέτη τους. Άλλες μελέτες είχαν παρόμοια αποτελέσματα, δείχνοντας ότι τα παιδιά που ζουν με παχυσαρκία ήταν πιο πιθανό να έχουν παχυσαρκία στην εφηβεία ή την ενήλικη ζωή, ακόμη και στη μέση ηλικία. Ωστόσο, μια μελέτη διαπίστωσε ότι το 70% των ενηλίκων που ζουν με παχυσαρκία δεν είχαν παχυσαρκία στην παιδική ηλικία ή την εφηβεία.
Πώς να καταπολεμήσετε τα αυξανόμενα επίπεδα παχυσαρκίας
Λόγω της πολύπλοκης φύσης της παχυσαρκίας, θα χρειαστεί ευρεία προσέγγιση της δημόσιας υγείας, με έμφαση στην πρόληψη μεταξύ παιδιών, εφήβων και ενηλίκων. «Δεδομένων των [ευρημάτων] από αυτή τη μελέτη, η εστίαση θα πρέπει να είναι στη μείωση της πιθανότητας των παιδιών με παχυσαρκία να έχουν τη νόσο ως ενήλικες», δήλωσε η Δρ. Veronica Johnson, επίκουρη καθηγήτρια γενικής εσωτερικής ιατρικής στο Northwestern University Feinberg School of Medicine και ιατρός της Northwestern Medicine, η οποία δεν συμμετείχε στη νέα έρευνα. «Ωστόσο, αυτό δεν αντιμετωπίζει την τρέχουσα ανισότητα όπου τα μαύρα παιδιά και παιδιά από τη Λατινική Αμερική επηρεάζονται [δυσανάλογα] από αυτή την ασθένεια», είπε. Το 2020, τα ποσοστά παχυσαρκίας στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν 26,2% μεταξύ των ισπανόφωνων παιδιών, 24,8% μεταξύ των μαύρων παιδιών και 16,6% μεταξύ των λευκών παιδιών, σύμφωνα με στοιχεία από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων. Επιπλέον, η έρευνα δείχνει ότι ο ρατσισμός και οι διακρίσεις και το άγχος που προκύπτει από αυτά — που μπορεί να επηρεάσουν ολόκληρες κοινότητες για γενιές — αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας.
Επομένως υπάρχει ανάγκη για συνεχείς προσπάθειες όχι μόνο για την αντιμετώπιση του γενικού επιπολασμού της παχυσαρκίας, αλλά και για την εστίαση στους πληθυσμούς που χρειάζονται βοήθεια περισσότερο. Επιπλέον, συνιστάται η ενημέρωση των γονέων για να μάθουν για τις διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές για τη διαχείριση του δικού τους βάρους και του παιδιού τους. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό δεδομένου ότι η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο πολλών άλλων προβλημάτων υγείας, συμπεριλαμβανομένων του διαβήτη τύπου 2, των καρδιαγγειακών παθήσεων και ορισμένων τύπων καρκίνου. Ωστόσο, εξακολουθεί να υπάρχει αντίσταση στη χρήση επιλογών θεραπείας σε παιδιά, όπως τα φάρμακα και η βαριατρική χειρουργική. Οι παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής είναι επιβεβλημένες για τη διαχείριση του βάρους , οι γνώσεις σχετικά με την υγιεινή διατροφή, την αυξημένη σωματική δραστηριότητα και ο περιορισμός της χρήσης των οθονών.