Πώς επηρεάζει η κλιματική αλλαγή τις αλλεργίες της Άνοιξης και τα λοιπά αναπνευστικά νοσήματα

Όλα τα αναπνευστικά νοσήματα επηρεάζονται καταλυτικά από την ποιότητα του αέρα που αναπνέουμε και συνεπώς, οι κλιματικές μεταβολές έχουν βαρύ αντίκτυπο, καθώς συχνά μας …κόβουν την ανάσα.

Γράφει η Αλεξία Σβώλου

Μπαλκόνια στρωμένα με κίτρινη γύρη, αφρικανική σκόνη στην ατμόσφαιρα, άπνοια και απότομη εισβολή της έντονης ζέστης συνθέτουν ένα αποπνικτικό καλοκαιρινό σκηνικό αυτή την άνοιξη, οδηγώντας στην πεποίθηση ότι οι ενδιάμεσες εποχές συρρικνώνονται επικίνδυνα, εξαιτίας της κλιματικής κρίσης.  Όπως εξηγεί ο Καθηγητής Πνευμονολογίας-Εντατικής Θεραπείας ΕΚΠΑ, Θοδωρής Βασιλακόπουλος (φωτ.), επίκουρος καθηγητής του πανεπιστημίου  McGill στον Καναδά, Διευθυντής της Β’ Πνευμονολογικής Κλινικής και Συντονιστής Διευθυντής των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας του Νοσοκομείου Ερρίκος Ντυνάν, η κλιματική αλλαγή έχει αρνητικές συνέπειες στις αλλεργικές παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος. Επιπλέον, καταγράφεται πρώιμη έλευση αφρικάνικης σκόνης στην χώρα μας, δηλαδή αιωρούμενων σωματιδίων που έρχονται από την έρημο της Αφρικής, ένα φαινόμενο που είναι συχνότερο και εντονότερο, λόγω της κλιματικής αλλαγής. Τα εισπνεόμενα σωματίδια της σκόνης, μαζί με τις προσμίξεις που παρασύρουν από τις περιοχές όπου περνούν, επικάθονται στο βλεννογόνο του αναπνευστικού και προκαλούν φλεγμονή. Στον υγιή άνθρωπο η φλεγμονή αυτή δεν μπορεί να του προκαλέσει σοβαρά προβλήματα αλλά στον άνθρωπο που έχει ήδη προϋπάρχουσα φλεγμονή λόγω άσθματος, χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας, αλλεργικής ρινίτιδας, η επιπρόσθετη φλεγμονή που προκαλείται από την επικάθιση των αιωρούμενων σωματιδίων οδηγεί σε αύξηση των συμπτωμάτων και σε παρόξυνση της νόσου που μπορεί να είναι σοβαρή.

Ο καθηγητής συμβουλεύει όταν υπάρχει επιβαρυμένη ατμόσφαιρα (πχ αφρικάνικη σκόνη ή και φωτιά με καπνό στην ευρύτερη περιοχή) διατηρούμε τα παράθυρα του σπιτιού κλειστά. Αν ζεσταινόμαστε χρησιμοποιούμε το κλιματιστικό άφοβα, γιατί το κλιματιστικό δεν παίρνει αέρα από το εξωτερικό περιβάλλον για να λειτουργήσει και έτσι δεν επιβαρύνει την ατμόσφαιρα του σπιτιού. Σε περίπτωση αλλεργίας στα ακάρεα οικιακής σκόνης, καλό είναι να απαλλαγούμε από βιβλία και αντικείμενα που συλλέγουν σκόνη. Πρέπει να διατηρούμε ένα καθαρό και ως επί το πλείστον μη σκονισμένο περιβάλλον και να χρησιμοποιούμε ηλεκτρική σκούπα για να καθαρίζουμε δάπεδα, καναπέδες, στρώματα και μαξιλάρια. Όσον αφορά στις επιφάνειες που απαιτούν ξεσκόνισμα να χρησιμοποιούμε ένα υγρό πανί και όχι ξεσκονόπανα ή φτερά. Είναι επίσης χρήσιμο να πλένουμε τα ρούχα που έχουμε αποθηκεύσει σε κλειστές ντουλάπες και κουτιά αποθήκευσης που περιέχουν ναφθαλίνες και άλλα αντισκωριακά πριν τα φορέσουμε και να καθαρίζουμε σχολαστικά το εσωτερικό των ντουλαπιών και των συρταριών καθώς μαζεύουν σκόνη που είναι επιβλαβής για όσους πάσχουν από αλλεργίες.

Η ασθένεια που κυρίως παρουσιάζει έξαρση κατά τους ανοιξιάτικους μήνες είναι η αλλεργική ρινίτιδα. Πρόκειται, όπως εξηγεί ο καθηγητής Θοδωρής Βασιλακόπουλος,  για συχνή νόσο που προσβάλλει το 15% του πληθυσμού. Τα συμπτώματα της περιλαμβάνουν ρινική συμφόρηση (το περίφημο μπούκωμα), καταρροή (τρέχει η μύτη),φτερνίσματα, καθώς επίσης έμμεσα συμπτώματα όπως δακρύρροια, πονοκέφαλο, αδυναμία συγκέντρωσης και μειωμένη απόδοση στα μαθήματα και στην εργασία. Εμφανίζεται με δύο μορφές, είτε σαν μία νόσος που ταλαιπωρεί τους ασθενείς όλη τη διάρκεια του χρόνου,είτε ως μία νόσος η οποία εμφανίζεται κυρίως την Άνοιξη. Υπάρχουν αρκετές θεραπευτικές επιλογές για τους ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα που περιλαμβάνουν είτε ρινικά σπρέι είτε χάπια (κυρίως αντιισταμινικά). Η  αλλεργική ρινίτιδα συχνά συνοδεύεται και από άλλες αλλεργικές παθήσεις όπως αλλεργική επιπεφυκίτιδα, αλλεργικό βρογχικό άσθμα, και δερματικές αλλεργίες.

Από αυτές μεγαλύτερο πρόβλημα αποτελεί το άσθμα που ταλαιπωρεί το 9% περίπου του  ελληνικού πληθυσμού. Έχει διάφορα πρότυπα εμφάνισης ανάλογα με την ηλικία. Στο 30% των περιπτώσεων εμφανίζεται στην παιδική ηλικία και παραμένει για ολόκληρη τη ζωή του ατόμου, συχνά διανύοντας περιόδους εξάρσεων και υφέσεων. Στο έτερο 30%  ξεκινά από την παιδική ηλικία, εξαφανίζεται στην εφηβική ζωή και πιθανόν και στην πρώιμη ενήλικη ζωή και επανεμφανίζεται αργότερα. Στο τελευταίο 30% των περιπτώσεων εμφανίζεται κατευθείαν  στην ενήλικη ζωή, ενώ αρκετές φορές μπορεί να εμφανιστεί για πρώτη φορά και σε σχετικά μεγάλη ηλικία.

Ο Θοδωρής Βασιλακόπουλος υπογραμμίζει ότι  οι νέες θεραπείες έχουν βοηθήσει στην διαχείριση του άσθματος τόσο όσον αφορά την δυνατότητα να προσαρμόσουμε την θεραπεία στις συνήθειες και τις ανάγκες κάθε ασθενούς (χρήση σπρέι μια φορά την ημέρα, σπρέι που περιέχουν ταυτόχρονα διαφορετικά φάρμακα με μια εισπνοή), όσο και στην δυνατότητα μας να αντιμετωπίζουμε πολύ πιο αποτελεσματικά τους ασθενείς με σοβαρό άσθμα. Γι αυτήν την κατηγορία υπάρχουν θεραπείες με βιολογικούς παράγοντες, προκειμένου να γίνει καλύτερη η διαχείριση της νόσου.  Οι ασθενείς με σοβαρό άσθμα δεν ανταποκρίνονται καλά στη θεραπεία με τα συνήθη φάρμακα και ταυτόχρονα έχουν κάποιους συγκεκριμένους βιοδείκτες, κάποιες δηλαδή τιμές σε συγκεκριμένες μετρήσεις που μάς επιτρέπουν να χορηγήσουμε κάποιον βιολογικό παράγοντα. Οι βιολογικοί παράγοντες είναι μονοκλωνικά αντισώματα εναντίον κάποιας συγκεκριμένης ουσίας που παίζει κεντρικό ρόλο στην παθοφυσιολογία της φλεγμονής του άσθματος, με αποτέλεσμα να εξουδετερώνει την δράση αυτής της ουσίας και συνεπώς να μειώνει τη φλεγμονή του άσθματος. Υπάρχουν διαθέσιμες στην Ελλάδα βιολογικές θεραπείες εναντίον της ανοσοσφαιρίνης Έψιλον (IgE), της ιντερλευκίνης-5 (IL-5) και του υποδοχέα της ιντερλευκίνης-5 (IL-5R). Πρόσφατα έγινε διαθέσιμη και η τεζεπελουμάμπη, ένα αντίσωμα που αποτρέπει την προσκόλληση της θυμικής στρωματικής λεμφοποιητίνης, μιας πρωτεΐνης που βρίσκεται ψηλότερα στον καταρράκτη της ασθματικής φλεγμονής στον υποδοχέα της. Με την χορήγησή της μειώνεται η φλεγμονή των αεραγωγών και τα συμπτώματα του άσθματος. Όλοι οι βιολογικοί παράγοντες χορηγούνται με υποδόρια ένεση μια φορά το μήνα, ή στις 15 ημέρες ή στο δίμηνο. Τα φάρμακα του άσθματος (η συστηματική θεραπεία) πρέπει να λαμβάνεται ανεξαρτήτως από το αν ο ασθενής νιώθει ή όχι καλά. Επιπλέον υπάρχουν φάρμακα που χρησιμοποιούνται κατ’ επίκληση, δηλαδή όταν ο ασθενής βιώνει μια παρόξυνση.  Κάθε παρόξυνση, ιδιαίτερα αν είναι τόσο σοβαρή ώστε να οδηγεί στο νοσοκομείο, είναι μία έντονη φλεγμονώδης διαδικασία που θα μπορεί δυνητικά να οδηγήσει σε ταχύτερη απώλεια αναπνευστικής λειτουργίας. Κάτι παρόμοιο έχει αποδειχτεί και για την χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), από την οποία νοσούν τουλάχιστον 700.000 έλληνες, λόγω της υψηλής διάδοσης του καπνίσματος για πολλές δεκαετίες στην χώρα μας.

Η συνύπαρξη δύο συχνών νοσημάτων όπως η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και το βρογχικό άσθμα δημιουργεί έναν πληθυσμό ασθενών με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που είναι ευπαθής στις αρνητικές συνέπειες και των δύο αυτών νοσημάτων. Για αυτό τον λόγο μία πάρα πολύ χρήσιμη συμβουλή είναι αν πάσχουμε από άσθμα σε νεαρή ηλικία να μην καπνίσουμε ποτέ στη ζωή μας ώστε να μην κινδυνέψουμε από το αναπτύξουμε και χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (εκτός από το άσθμα που μας ταλαιπωρεί). Βεβαίως και να μην έχουμε άσθμα το να μην καπνίσουμε είναι μία κορυφαία επιλογή που προστατεύει ποικιλότροπα την υγεία μας από πάρα πολλές δυσμενείς συνέπειες.

Οι νοσηλείες από σοβαρό άσθμα και χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια εκτός του ότι αφήνουν λαβωμένη την αναπνευστική ικανότητα των ασθενών  συνοδεύονται και από υψηλές δαπάνες υγείας. Ευτυχώς τις τελευταίες δεκαετίες εξαιτίας της εκτεταμένης χρήσης αποτελεσματικών εισπνεόμενων φαρμάκων οι νοσηλείες από βρογχικό άσθμα έχουν μειωθεί σημαντικά, ενώ οι νοσηλείες στις μονάδες εντατικής θεραπείας έχουν ελαχιστοποιηθεί.

Πηγή: Έντυπο «Περί Υγείας»