Τα αντιδιαβητικά φάρμακα Ozempic και Jardiance ίσως μειώνουν σημαντικά τον κίνδυνο Αλτσχάιμερ

Νέα μελέτη ερευνά τη σχέση μεταξύ συγκεκριμένων αντιδιαβητικών φαρμάκων και της άνοιας, εξετάζοντας δεδομένα από περισσότερα από 92.000 άτομα με διαβήτη τύπου 2.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι δύο φάρμακα – οι αγωνιστές του υποδοχέα GLP-1 (όπως τα Ozempic και Wegovy) και οι αναστολείς SGLT2 (όπως το Jardiance) – συσχετίζονται με σημαντικά μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας κατά τη διάρκεια της ζωής. Συγκεκριμένα, η χρήση GLP-1RA συνδέθηκε με 33% χαμηλότερο κίνδυνο άνοιας, ενώ η χρήση SGLT2i με 43% χαμηλότερο κίνδυνο. Άλλα αντιδιαβητικά φάρμακα δεν φάνηκε να επηρεάζουν τον κίνδυνο.

Η σύνδεση μεταξύ διαβήτη και άνοιας

Καθώς ο μέσος όρος ηλικίας του πληθυσμού αυξάνεται, τα περιστατικά άνοιας αυξάνονται ανάλογα. Παρά δεκαετίες ερευνών, δεν έχει βρεθεί ακόμη οριστική θεραπεία. Αν και υπάρχουν φάρμακα που επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου, απέχουμε πολύ από ένα καθοριστικό επιστημονικό άλμα.

Ορισμένοι επιστήμονες, αντί να επικεντρώνονται αποκλειστικά στην ανάπτυξη νέων φαρμάκων, εξετάζουν αν ήδη υπάρχοντα φάρμακα μπορούν να προσφέρουν προστασία. Αν ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται ευρέως για άλλη πάθηση μειώνει τον κίνδυνο άνοιας, τότε η διαδικασία έγκρισης και διάθεσής του για νέα χρήση θα ήταν ταχύτερη και οικονομικότερη.

Ο διαβήτης τύπου 2 και η άνοια φαίνεται να μοιράζονται κοινές παθοφυσιολογικές διεργασίες, όπως η φλεγμονή και η διαταραγμένη σηματοδότηση ινσουλίνης στον εγκέφαλο. Επιπλέον, τα άτομα με διαβήτη διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν άνοια.

Με βάση αυτή τη λογική, ερευνητές αποφάσισαν να ερευνήσουν κατά πόσο φάρμακα για τον διαβήτη μπορεί να μειώνουν και τον κίνδυνο άνοιας, χρησιμοποιώντας αυστηρότερες μεθόδους και πιο ακριβή προσαρμογή για συγχυτικούς παράγοντες.

Τι έδειξαν τα δεδομένα

Οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από τη Φλόριντα, την Τζόρτζια και την Αλαμπάμα, με συνολικό δείγμα 92.160 ατόμων ηλικίας άνω των 50 ετών με διαβήτη τύπου 2. Οι συμμετέχοντες παρακολουθήθηκαν μέχρι την εμφάνιση άνοιας ή τον θάνατό τους, και η μελέτη περιέλαβε όλα τα είδη άνοιας, συμπεριλαμβανομένων της νόσου Αλτσχάιμερ, της αγγειακής άνοιας, της μετωποκροταφικής άνοιας και της άνοιας με σωμάτια Lewy.

Οι βασικές συγκρίσεις αφορούσαν:

• GLP-1RA έναντι άλλων φαρμάκων δεύτερης γραμμής για τον διαβήτη

• SGLT2i έναντι άλλων φαρμάκων δεύτερης γραμμής

• GLP-1RA έναντι SGLT2i

Τα αποτελέσματα έδειξαν πως τόσο οι αγωνιστές GLP-1 όσο και οι αναστολείς SGLT2 σχετίζονται με σημαντικά μειωμένο κίνδυνο άνοιας σε σύγκριση με άλλες θεραπείες.

Ο Δρ. William Kapp, ειδικός στη μακροβιότητα και διευθύνων σύμβουλος του οργανισμού Fountain Life, σχολίασε πως τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν την ήδη υπάρχουσα κλινική παρατήρηση: «Ο εγκέφαλος και το σώμα δεν γερνούν ανεξάρτητα. Μεταβολικά προβλήματα όπως η αντίσταση στην ινσουλίνη σχετίζονται με φλεγμονή, οξειδωτικό στρες και μεταβολές στη ροή του αίματος – όλα επηρεάζουν την υγεία του εγκεφάλου.»

Πώς μπορεί να εξηγηθεί αυτή η προστασία;

Οι μηχανισμοί μέσω των οποίων τα φάρμακα αυτά ίσως προστατεύουν τον εγκέφαλο περιλαμβάνουν:

Για τους αγωνιστές GLP-1:

• Μείωση της νευροφλεγμονής

• Βελτίωση της σηματοδότησης ινσουλίνης στον εγκέφαλο

• Ενίσχυση της νευρογένεσης

Για τους αναστολείς SGLT2:

• Βελτίωση της αιμάτωσης του εγκεφάλου

• Μείωση του οξειδωτικού στρες

• Ενίσχυση της μιτοχονδριακής λειτουργίας

Και οι δύο κατηγορίες φαρμάκων συνδέονται επίσης με καλύτερη μεταβολική και αγγειακή υγεία – παράγοντες που σχετίζονται άμεσα με τη γνωσιακή λειτουργία. Επιπλέον, ορισμένες μελέτες δείχνουν πως ίσως συμβάλλουν στη μείωση των πρωτεϊνών β-αμυλοειδούς και ταυ στον εγκέφαλο, που σχετίζονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ.

Ο καθηγητής David Strain, αναπληρωτής καθηγητής καρδιομεταβολικής υγείας στο Πανεπιστήμιο του Exeter στο Ηνωμένο Βασίλειο, σχολίασε σχετικά: «Οι αγωνιστές GLP-1 και οι αναστολείς SGLT2 φαίνεται να ελέγχουν όχι μόνο τα επίπεδα σακχάρου, αλλά και να μειώνουν τη φλεγμονή και τους αγγειακούς κινδύνους – βασικούς παράγοντες στην εξέλιξη της άνοιας.»

Αρκούν τα δεδομένα για ασφαλή συμπεράσματα;

Παρότι η συγκεκριμένη μελέτη ενισχύεται από προηγούμενα ευρήματα, μια παράλληλη μελέτη που δημοσιεύτηκε την ίδια ημέρα εγείρει κάποιες αμφιβολίες. Πρόκειται για μια μετα-ανάλυση 26 κλινικών δοκιμών με στοιχεία από 164.531 συμμετέχοντες, η οποία έδειξε ότι μόνο οι αγωνιστές GLP-1 συνδέονται με στατιστικά σημαντική μείωση του κινδύνου άνοιας – όχι όμως και οι αναστολείς SGLT2.

Αυτό πιθανόν οφείλεται στο γεγονός ότι τόσο η διάρκεια παρακολούθησης της παρούσας μελέτης όσο και της μετα-ανάλυσης ήταν κάτω από 5 έτη – ενδεχομένως ανεπαρκής για την πλήρη εκδήλωση άνοιας, μιας νόσου που εξελίσσεται πολύ αργά.

Ο Δρ. Kapp σχολίασε: «Βλέπουμε ενδείξεις ότι η ρύθμιση της ινσουλίνης και της φλεγμονής ίσως επιβραδύνει αλλαγές στον εγκέφαλο που σχετίζονται με την άνοια, αλλά ακόμα είναι νωρίς.»

Θα μπορούσαν να ωφελήσουν και άτομα χωρίς διαβήτη;

Η επόμενη φυσική ερώτηση είναι αν αυτά τα φάρμακα θα μπορούσαν να μειώσουν τον κίνδυνο άνοιας και σε άτομα χωρίς διαβήτη.

«Αν το όφελος προέρχεται από τη μείωση της αντίστασης στην ινσουλίνη ή της φλεγμονής, τότε είναι πιθανό να έχουν θετικά αποτελέσματα και για μη διαβητικά άτομα,» σχολίασε ο Δρ. Kapp, προσθέτοντας ωστόσο μια νότα επιφυλακτικότητας: «Το ότι κάτι είναι καλό για μια ομάδα, δεν σημαίνει ότι είναι ασφαλές ή αποτελεσματικό για όλες. Επιπλέον, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος από μακροχρόνια χρήση.»

Προς το παρόν, χρειάζονται περισσότερες και μακροχρόνιες μελέτες για ασφαλή συμπεράσματα. Όμως, η αυξανόμενη ένδειξη ότι τα φάρμακα GLP-1RA ίσως μειώνουν τον κίνδυνο άνοιας σε άτομα με διαβήτη τύπου 2 αποτελεί σίγουρα μια ελπιδοφόρα εξέλιξη.