Ωφελεί τελικά ο διαλογισμός;
Άγχος, φόβο και αλλοίωση της αίσθησης του εαυτού περιγράφουν περισσότεροι από έναν στους τέσσερις ανθρώπους που διαλογίζονται. Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο περιοδικό PLOS ONE κι έρχεται να ταράξει τα νερά για όσα γνωρίζαμε μέχρι στιγμής αναφορικά με τα οφέλη του διαλογισμού.
Ο επικεφαλής της έρευνας Μάρκο Σλόσερ του Τμήματος Ψυχιατρικής του Πανεπιστημιακού Κολλεγίου του Λονδίνου (UCL), είπε ότι ο διαλογισμός, που μετατρέπει τα οικεία συναισθήματα και τις απόψεις σε φευγαλέα και ασταθή αισθήματα, μπορεί να οδηγήσει το άτομο να αισθανθεί ανασφάλεια και σε κίνδυνο, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για άτομα χωρίς μεγάλη εμπειρία στον διαλογισμό.
Οι ερευνητές παρακολούθησαν 1.232 άτομα που έκαναν διαλογισμό τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα για τουλάχιστον δύο μήνες. Οι συμμετέχοντες ρωτήθηκαν αν είχαν αισθανθεί ποτέ ιδιαίτερα δυσάρεστες συναισθηματικές καταστάσεις, συμπεριλαμβανομένου του άγχους, του φόβου ή άλλων ενοχλητικών συναισθημάτων, που απέδωσαν στην πρακτική του διαλογισμού.
Το 25,6% των συμμετεχόντων ανέφεραν ότι είχαν ιδιαίτερα δυσάρεστες εμπειρίες σχετικές με το διαλογισμό. Οι άνδρες ήταν πιο πιθανό (28,5%) να υποφέρουν από αυτές τις εμπειρίες από ό,τι οι γυναίκες (23%), όπως και οι άνθρωποι χωρίς θρησκευτική πίστη (30,6%) σε σύγκριση με τους θρησκευόμενους (22%).
Το 29,2% που ασχολούνταν μόνο με αποδομητικούς τύπους διαλογισμού που μελετούν σε βάθος τη φύση της συνειδητής εμπειρίας, ανέφεραν κάποια δυσάρεστη εμπειρία, σε σύγκριση με το 20,3% που ασχολήθηκαν με άλλες μορφές διαλογισμού. Επίσης τα άτομα που τείνουν να έχουν περισσότερες αρνητικές σκέψεις, ανέφεραν και πιο δυσάρεστες εμπειρίες σχετικά με το διαλογισμό. Τέλος, όσοι αποσύρονται για ένα διάστημα σε κοινότητες (retreats) που κάνουν εντατικά προγράμματα διαλογισμού, είναι πιθανότερο να έχουν αρνητικές εμπειρίες, σε σχέση με όσους κάνουν διαλογισμό στο σπίτι τους.
Η έρευνα διαπίστωσε ότι όσοι ασχολήθηκαν μόνο με τύπους διαλογισμού, που αναλύουν τη συνειδητή εμπειρία και τα συναισθήματα, αποδομώντας την ενότητα και την πραγματικότητα του εαυτού, όπως είναι η Βιπασάνα, η Μαχαμούντρα, το Ντζογκτσέν και ο διαλογισμός Κοάν στο βουδισμό Ζεν, είναι πιο πιθανό να αναφέρουν αρνητικές ψυχικές καταστάσεις, σε σχέση με όσους ασχολούνται μόνο με άλλα είδη διαλογισμού, όπως η ενσυνειδητότητα (mindfulness), η εστίαση στην αναπνοή, το σαμάντι ή ο διαλογισμός της αγάπης και της συμπόνιας.
Ο Σλόσερ υποστήριξε πως μια πιθανή εξήγηση μπορεί να είναι ότι οι πρακτικές αποδόμησης και ανάλυσης του διαλογισμού ενθαρρύνουν αυτούς που κάνουν διαλογισμό, να προβληματιστούν για τη μονιμότητα και τη σταθερότητα των σκέψεων και των συναισθημάτων τους, εμπειρίες που επιβεβαιώνουν και τα βουδιστικά κείμενα.