Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για τη χρόνια ημικρανία…
Γράφει η Καλαϊτζάκη Σταματίνα MD, Msc
Νευρολόγος- Κλινική Νευροφυσιολόγος
Ιδιωτικό Ειδικό Ιατρείο Κεφαλαλγίας στην Αθήνα και Σπάρτη
Μία υποεκτιμημένη βασανιστική πραγματικότητα για τους ημικρανικούς.
Η Χρόνια Ημικρανία είναι μία βασανιστική δυσλειτουργική καθημερινότητα που υποθεραπεύεται. Ο όρος χρόνια, χαρακτηρίζει τη συχνότητα, υπολογιζόμενη σε ημέρες ανά μήνα με ημικρανία και κεφαλαλγία και όχι, όπως πολλοί θεωρούν, τα χρόνια που πάσχει κάποιος από ημικρανία.
Στη χρόνια ημικρανία, ο ασθενής εμφανίζει τουλάχιστον 15 ημέρες κεφαλαλγίας στη διάρκεια κάθε μήνα, για τουλάχιστον 3 συνεχόμενους μήνες, ενώ από τις ημέρες αυτές αρκεί οι 8 να έχουν ημικρανικούς χαρακτήρες. Ετησίως η μετάπτωση της επεισοδιακής ημικρανίας σε χρόνια ημικρανία υπολογίζεται στο 3.5%. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που συντελούν σε αυτήν τη μετάπτωση, όπως ο τρόπος ζωής, η ηλικία του ατόμου και το φύλο, τα έτη της νόσου, οι διαταραχές ύπνου, η κατάχρηση αναλγητικών ή καφεΐνης, ο βρουξισμός, η παχυσαρκία κ.ά.
Σύμφωνα με μελέτες σχετικά με την επίπτωση και την επίδραση της ημικρανίας, το 2% του γενικού πληθυσμού πάσχει από χρόνια ημικρανία, δηλαδή στην Ελλάδα υπολογίζονται περίπου 200.000 χρόνια ημικρανικοί.
Οι πάσχοντες από ημικρανία βιώνουν σημαντική δυσφορία κατά τη πορεία της νόσου τους, καθώς θεωρούν ότι οι ανάγκες τους δεν αντιμετωπίζονται επιτυχώς ή επαρκώς. Συχνά οι ημικρανικοί αυτοδιαχειρίζονται την κατάσταση, υποβαθμίζοντας την, ακόμη και όταν αυτή επιβαρύνεται, οι μέρες με ημικρανία αυξάνονται και η ανταπόκριση στα αναλγητικά μειώνεται. Η ματαίωση από λάθος πληροφόρηση αργεί την προσέλευση στων ασθενών στους ειδικούς ιατρούς. Στα ειδικά ιατρεία κεφαλαλγίας, οι συχνότερες φράσεις κατά την πρώτη αξιολόγηση ενός χρόνιου ημικρανικού ασθενούς στο Νευρολόγο είναι: «Το είχαν κι άλλοι στην οικογένεια και το θεωρούσα φυσιολογικό», «Δεν πιστεύω ότι μπορεί να γίνει κάτι», «Έμαθα να ζω έτσι», «Δεν θέλω να πάρω ηρεμιστικά». Συχνά αναδεικνύεται η απουσία οποιαδήποτε παρέμβασης ως τότε ή η απογοήτευση από αποτυχημένη παλαιότερη θεραπεία ή ανεπιθύμητες ενέργειες. Ακόμη και σήμερα οι ασθενείς αυτοί συχνά αντιμετωπίζονται από το επαγγελματικό ή κοινωνικό περιβάλλον τους με δυσπιστία και μειωμένη ανοχή στη δυσλειτουργία τους. Έτσι, η χρόνια κεφαλαλγία, η συνυπάρχουσα κατάχρηση αναλγητικών, η μειωμένη παραγωγικότητα και η έλλειψη υποστήριξης αυξάνουν τη εκδήλωση άγχους και κατάθλιψης.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας επισημαίνει ότι Ημικρανία και δη η Χρόνια Ημικρανία, προκαλεί σοβαρή αναπηρία και αναφέρεται ως η 2η αιτία αναπηρίας παγκοσμίως από νευρολογικό νόσημα και η 3η αιτία αναπηρίας οποιαδήποτε αιτιολογίας στην παραγωγική ηλικία.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Εταιρία Κεφαλαλγίας μόλις το 3-13% των ασθενών με ημικρανία λαμβάνει προφυλακτική αγωγή, ποσοστό εξαιρετικά χαμηλό αν αναλογιστεί κανείς το κοινωνικοοικονομικό κόστος. Το 8,4% αναφέρει μείωση του εισοδήματος λόγω δυσκολίας εργασίας, ενώ το 18,2% σημειώνει την παρεμπόδιση στη φροντίδα των παιδιών και της οικογένειας. Οι αναδρομικές μελέτες αναδεικνύουν ότι οι περισσότεροι με χρόνια ημικρανία αναζητούν ιατρική συμβουλή, αλλά δεν λαμβάνουν ειδική αγωγή οξείας φάσης ή προφύλαξης ή αναζητούν παρέμβαση, αφού έχουν εξαντλήσει άλλες εναλλακτικές θεραπείες.
Όλοι οι ασθενείς με Χρόνια Ημικρανία χρήζουν παρέμβασης και είναι σημαντικό να επισκεφτούν νευρολόγο για να αντιμετωπιστεί κατάλληλα η νόσος. Η επίσκεψη στο νευρολόγο περιλαμβάνει ενδελεχές ιστορικό, αξιολόγηση τυχόν συννοσηροτήτων (όπως διαταραχές ύπνου, κατάθλιψη, άσθμα, καρδιαγγειακά νοσήματα, παχυσαρκία κ.ά) και καθορισμός του θεραπευτικού πλάνου. Πρωταρχικοί στόχοι της θεραπείας είναι η μείωση της συχνότητας, της έντασης και της διάρκειας των κρίσεων, η καλύτερη ανταπόκριση στην αγωγή οξείας φάσης και η βελτίωση στην ποιότητα ζωής και της παραγωγικότητας.
Τα τελευταία έτη γίνονται σημαντικά βήματα στην κατανόηση των μηχανισμών του εγκεφάλου που οδηγούν στον πόνο και τα συνοδά του. Σήμερα, υπάρχουν αρκετές επιτυχημένες θεραπευτικές επιλογές, τόσο στην φάση του πόνου, όσο και για την προφύλαξη. Υπάρχουν φάρμακα πρώτης γραμμής με μακρόχρονη χρήση ως θεραπείες προφύλαξης από του στόματος, όπως οι β-αποκλειστές και αντιυπερτασικά, τα αντιεπιληπτικά (τοπιραμάτη, βαλπροϊκό), τα αντικαταθλιπτικά (αμιτρυπτιλίνη, βενλαφαξίνη, κ.ά.) και η φλουναριζίνη. Στις δεύτερης γραμμής θεραπείες, με εξαιρετικό προφίλ ασφάλειας και υψηλή αποτελεσματικότητα, σημαντική θέση έχει η βοτουλυνική τοξίνη τύπου Α (ΒΟΤΟΧ), τα μονοκλωνικά αντισώματα έναντι του CGRP ή του υποδοχέα του και οι από του στόματος ανταγωνιστές του CGRP (gepants).
Σήμερα, υπάρχει μακροχρόνια δεκαετής κλινική εμπειρία της χρήσης του ΒΟΤΟΧ στη χρόνια ημικρανία, που τεκμηριώνει την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της θεραπείας. Η εφαρμογή του ΒΟΤΟΧ στη Χρόνια Ημικρανία γίνεται με εγχύσεις σε πολλαπλά σημεία στο μέτωπο, στους κροτάφους, στον αυχένα και στο πίσω μέρος της κεφαλής, ανά τρείς μήνες. Κάθε συνεδρία διαρκεί 20-30 λεπτά. Ένα σημαντικό ποσοστό των ασθενών παρατηρεί βελτίωση από την πρώτη συνεδρία, θα χρειαστούν όμως τουλάχιστον 2-3 συνεδρίες για να αξιολογηθεί το μέγιστο αποτέλεσμα. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αναφερθεί ότι οι ενέσεις του ΒΟΤΟΧ στην χρόνια ημικρανία πραγματοποιούνται σε περισσότερα και διαφορετικά σημεία από αυτά που εφαρμόζεται το ΒΟΤΟΧ για αισθητικούς λόγους και γίνεται από εκπαιδευμένο νευρολόγο.
Τα τελευταία χρόνια έχουν ενταχθεί στις 2ης γραμμής θεραπείες και τα μονοκλωνικά αντισώματα έναντι του CGRP ή του υποδοχέα του και τα ως τώρα δεδομένα καταδεικνύουν υψηλή αποτελεσματικότητα, ασφάλεια και καλή ανοχή. Χορηγούνται μηνιαίως σε ενέσιμη μορφή στην υψηλής συχνότητας επεισοδιακή και στη χρόνια ημικρανία.
Το μέλλον στην αντιμετώπιση της Ημικρανίας είναι πλέον ελπιδοφόρο, η νόσος έχει προοπτικές ύφεσης και η επαναφορά σε μία φυσιολογική καθημερινότητα είναι ρεαλιστικός στόχος. Σημαντικό βήμα για να αντιμετωπιστεί η ημικρανία είναι η επίσκεψη σε ένα ειδικό ιατρείο κεφαλαλγίας ή σε ειδικό νευρολόγο για να τεθούν οι κατάλληλοι θεραπευτική στόχοι και να επιλεχθεί εξατομικευμένα η κατάλληλη θεραπεία.
ΠΗΓΗ: Έντυπο «Περί Υγείας»