Ποιες προκλήσεις υγείας αντιμετωπίζουν οι ταξιδιώτες;
Γράφει η Αθανασία Παππά
Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αντιρευματικού Αγώνα (EΛ.Ε.ΑΝ.Α.)
Επισκέπτρια Υγείας
Οι άνθρωποι από αρχαιοτάτων χρόνων συνήθιζαν να ταξιδεύουν για να ανακαλύψουν νέα μέρη, να μάθουν ήθη και έθιμα άλλων λαών, για ψυχαγωγία, για δουλειά… Ο αριθμός των ατόμων από τότε έως σήμερα που πραγματοποιούν ταξίδια για ανθρωπιστικούς, ψυχαγωγικούς, επαγγελματικούς, εκπαιδευτικούς, ιατρικούς, κοινωνικούς λόγους όλο και αυξάνεται, λαμβάνοντας εκρηκτικές διαστάσεις. Ταξιδεύουμε πλέον διανύοντας μεγάλες αποστάσεις και με πολύ πιο γρήγορες ταχύτητες. Ως ταξιδιώτες όμως λίγοι είναι εκείνοι που αντιλαμβάνονται τους κινδύνους υγείας που εκτιθέμεθα και ειδικά όταν επισκεπτόμαστε ένα άγνωστο περιβάλλον.
Πολλοί από αυτούς τους κινδύνους θα μπορούσαν να ελαχιστοποιηθούν με την κατάλληλη γνώση και προφύλαξη, πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το ταξίδι. Για την Ελλάδα το ΚΕΕΛΠΝΟ έχει εκδώσει ειδικούς οδηγούς και κατευθυντήριες οδηγίες για να ενημερώνει όσους θέλουν να ταξιδέψουν καθώς και τους επαγγελματίες υγείας και τους εργαζόμενους για την επίλυση προβλημάτων υγείας που προκύπτουν.
Ο ΠΟΥ ( Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ) εκδίδει ανάλογο οδηγό ταξιδιωτών δίνοντας έμφαση στη χημειοπροφύλαξη έναντι λοιμωδών νοσημάτων, στους εμβολιασμούς και στις οδηγίες πρόληψης ειδικά σε θέματα που αφορούν τα μεταδιδόμενα νοσήματα μέσω της τροφής, του νερού και των εντόμων.
Όλα τα ταξίδια ενέχουν κινδύνους για την υγεία μας. Τα τελευταία χρόνια όμως οι κίνδυνοι δεν αφορούν μόνο τον ίδιο τον ταξιδιώτη αλλά αυξάνεται σημαντικά πλέον η εξάπλωση διαφόρων λοιμώξεων θέτοντας σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία με επιπτώσεις στην επιδημιολογία των νοσημάτων, στην οικονομία, το περιβάλλον, τον πολιτισμό και φυσικά στα συστήματα υγείας.
Ο ταξιδιώτης είναι εκείνος που έχει την τελική ευθύνη να ζητήσει πληροφορίες, να κατανοήσει τους επικείμενους κινδύνους και να λάβει τα απαραίτητα μέτρα πρόληψης, ελαχιστοποιώντας τον κίνδυνο νόσησής του. Η διάρκεια της επίσκεψης, το μέσο μεταφοράς, ο τρόπος συμπεριφοράς του ταξιδιώτη καθώς και περιβάλλον είναι οι πιο σημαντικές παράμετροι πιθανότητας έκθεσης σε λοιμώδεις παράγοντες.
Όσοι ανήκουν στις ειδικές ομάδες ταξιδιωτών ( βρέφη, έγκυες, ηλικιωμένοι, άτομα με αναπηρίες και όσοι έχουν προϋπάρχοντα προβλήματα υγείας ), οι κίνδυνοι που μπορεί να αντιμετωπίσει, είναι πολύ μεγαλύτεροι. Για όλους αυτούς τους ταξιδιώτες κρίνεται απαραίτητη η επίσκεψη σε ένα γιατρό και η λήψη προληπτικών μέτρων , επίσης θα πρέπει απαραίτητα να ενημερωθούν σχετικά με τις παρεχόμενες ιατρικές υπηρεσίες στον τόπο προορισμού τους. Κάθε ταξιδιώτης με κάποια χρόνια πάθηση θα πρέπει να έχει μαζί του τα απαραίτητα φάρμακα και ιατρικά αντικείμενα. Όλα τα φάρμακα θα πρέπει να είναι συνταγογραφούμενα, θα πρέπει να φυλάσσονται σε μια χειραποσκευή και να περιέχονται στην αρχική συσκευασία τους όπου θα αναγράφεται το περιεχόμενο. Επίσης μαζί με τα άλλα έγγραφα θα πρέπει οι ασθενείς να έχουν τα στοιχεία επικοινωνίας του γιατρού τους, όπως και πληροφορίες για την πάθηση και τη θεραπεία τους καθώς και λεπτομέρειες για τη φαρμακευτική αγωγή και τις χορηγούμενες δόσεις. Απαραίτητο είναι να υπάρχει και ιατρική βεβαίωση όπου θα περιγράφεται η ανάγκη του για κάποια φάρμακα ή άλλα ιατρικά αντικείμενα, σε περίπτωση που ερωτηθεί κατά τoν έλεγχο εισόδου σε άλλη χώρα. Επίσης όσοι επιβάτες έχουν χρόνια υποκείμενα νοσήματα και ταξιδεύουν συχνά, μπορούν να αποκτήσουν μια ιατρική κάρτα τακτικού επιβάτη από το ιατρικό τμήμα.
Μεγάλη προσοχή θα πρέπει να δείχνουμε και στις μεγάλες περιβαλλοντικές συνθήκες στις οποίες ενδεχομένως μπορεί να εκτεθούμε και να είναι επιβλαβείς για τον οργανισμό μας και κατ’ επέκταση για την υγεία και την ευεξία μας. Κατά το ταξίδι οι αλλαγές που μπορούν να συμβούν έχουν σχέση με το υψόμετρο, τη θερμοκρασία, την υγρασία, τη ζέστη καθώς και την έκθεση μας σε μικρόβια, ζώα και έντομα. Υπάρχουν μέτρα πρόληψης δυσάρεστων καταστάσεων για το καθένα ξεχωριστά που καλό θα ήταν να είμαστε σωστά ενημερωμένοι.
Υπόψιν θα πρέπει να έχουμε και στην έκθεση μας στα λοιμώδη νοσήματα. Η έκθεση εξαρτάται από την παρουσία λοιμωδών παραγόντων στην περιοχή της επίσκεψης. Ο κίνδυνος λοίμωξης διαφέρει ανάλογα με το σκοπό του ταξιδιού, την ποιότητα του καταλύματος, την απολύμανση και την υγιεινή καθώς και την συμπεριφορά του ταξιδιώτη.
Νοσήματα που μπορούν να μεταδοθούν μέσω της κατανάλωσης φαγητού και νερού είναι η διάρροια, η ηπατίτιδα Α, ο τυφοειδής πυρετός και η χολέρα.
Νοσήματα που μπορούν να μεταδοθούν από ξενιστές όπως έντομα και άλλους ξενιστές όπως κουνούπια, κρότωνες ( τσιμπούρια ) είναι η ελονοσία, ο κίτρινος πυρετός, ο δάγγειος πυρετός, η ιαπωνική εγκεφαλίτιδα, η κροτωγενής εγκεφαλίτιδα κλπ
Υπάρχουν τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα που μπορεί να μειωθεί ο κίνδυνος μόλυνσης χρησιμοποιώντας προφυλακτικό και αποφυγή των περιστασιακών επαφών. Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα είναι η ηπατίτιδα Β, το HIV/AIDS, η σύφιλη κλπ.
Νοσήματα που μεταδίδονται από ζώα ( ζωονόσοι ), είναι η λύσσα, η βρουκέλωση, η λεπτοσπείρωση και συγκεκριμένοι αιμορραγικοί πυρετοί. Μεγάλοι προσοχή και κυρίαρχο μέλημα μας θα πρέπει να είναι τα μικρά παιδιά ώστε να μην πλησιάζουν ή αγγίζουν ζώα σε μέρη που είναι πιθανή η παρουσία λοιμώξεων.
Νοσήματα που μεταδίδονται από τον αέρα, είναι η πνευμονική φυματίωση, η ιλαρά, η πνευμονική πανώλη κλπ. Η αερογενής μετάδοση συμβαίνει όταν υπάρχει επαρκής επαφή σταγονιδίων μεγάλων σωματιδίων με τους βλεννογόνους της μύτης, του στόματος ή των επιπεφυκότων ενός ευπαθούς ατόμου. Όταν ένα άτομο είναι μολυσμένο μέσω του βήχα , του πταρμού ή της ομιλίας μπορεί να μεταδώσει νοσήματα όπως η πνευμονία, ο κοκκύτης, η διφθερίτιδα, ο SARS, η παρωτίτιδα και η μηνιγγίτιδα.
Τέλος μην ξεχνάμε τον εμβολιασμό . Ο εμβολιασμός όταν είναι επιτυχής έχει ως αποτέλεσμα την ανοσοποίηση και το άτομο αποκτά ανοσία στη νόσο που προκαλείται από το λοιμογόνο παράγοντα. Ο εμβολιασμός αποτελεί μια πολύ αποτελεσματική μέθοδο πρόληψης συγκεκριμένων λοιμωδών νοσημάτων και η πρόληψη κοστίζει λιγότερο από τη θεραπεία. Με βάση τον ατομικό κίνδυνο που διατρέχει ο κάθε ταξιδιώτης, ο γιατρός μπορεί να καθορίσει την ανάγκη ανοσοποίησης ή λήψη προστατευτικών φαρμάκων. Κάθε πρόγραμμα θα πρέπει να εξατομικεύεται με βάση το ιστορικό του ασθενή ταξιδιώτη. Μεγάλη προσοχή στους ταξιδιώτες που πάσχουν από χρόνια νοσήματα και είναι σε ανοσοκαταστολή , όπως οι ρευματοπαθείς υπό αγωγή, ενδέχεται να κινδυνεύσουν από σοβαρές επιπλοκές μετά την εφαρμογή εμβολιασμού με εμβόλια ζωντανών οργανισμών, όπως του κίτρινου πυρετού, της φυματίωσης και της ανεμοβλογιάς, της ιλαράς και του πόσιμου της πολιομυελίτιδας. Για τα άτομα με χρόνια προβλήματα υγείας συστήνεται ο ετήσιος αντιγριπικός εμβολιασμός και θα πρέπει να εμβολιάζονται όσο το δυνατό νωρίτερα πριν την άφιξή τους στον τόπο προορισμού τους.