Καρκίνος του μαστού και διατροφή
Η σωστή διατροφή είναι καθοριστική για την εξέλιξη της νόσου.
Γράφει η ΜΑΡΑΓΚΑΚΗ ΑΝΝΑ ΜΑΡΙΑ, κλινική διαιτολόγος, απόφοιτος του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών
Η διατροφή της γυναίκας με καρκίνο του μαστού είναι πολύ σημαντική μετά τη διάγνωση και η διατροφική εκπαίδευση της ασθενούς οφείλει να είναι αναπόσπαστο κομμάτι της θεραπείας του καρκίνου του μαστού.
Ανεξάρτητα αν ο καρκίνος του μαστού είναι γονιδιακός ή όχι η σωστή διατροφή της ασθενούς παίζει καθοριστικό ρόλο στην καλή εξέλιξη της νόσου.
Αρχικά θα πρέπει να γίνεται μια σωστή διατροφική αξιολόγηση της ασθενούς από το διαιτολόγο ώστε να ανιχνευτούν διατροφικές ελλείψεις που αφορούν κυρίως πρωτεΐνη, βιταμίνες, αντιοξειδωτικά, σίδηρο, ασβέστιο και καλά λιπαρά όπως τα μονοακόρεστα και τα ω-3 λιπαρά οξέα και να δοθούν κατευθυντήριες οδηγίες διατροφής.
Επιπλέον ελλοχεύει πολλές φορές ο κίνδυνος υποσιτισμού τόσο σε επίπεδου συνολικού βάρους όσο και σε επιμέρους θρεπτικά συστατικά. Ο υποσιτισμός είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διαγνωστεί σε γυναίκες που θα ακολουθήσουν χημειοθεραπείες ως μέρος των αντικαρκινικών θεραπειών τους, όπου εκεί είναι και αρκετά συχνός. Παρενέργειες όπως ανορεξία, αλλαγές στη γεύση, διάρροιες, εμετοί, χαμηλός αιματοκρίτης και χαμηλά λευκά αιμοσφαίρια οδηγούν σε αυξημένες ανάγκες σε συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά. Ο υποσιτισμός μπορεί να αφορά ακόμα και υπέρβαρες ή παχύσαρκες γυναίκες και ονομάζεται καρκινική καχεξία.
Τέλος η γυναίκα με καρκίνο μαστού είναι σημαντικό να εξασφαλίσει ένα υγιές σωματικό βάρος και να αποφύγει την παχυσαρκία. Η αύξηση βάρους μετά τη διάγνωση είναι αρκετά συχνή ιδιαίτερα όταν ο καρκίνος του μαστού είναι ορμοεξαρτώμενος. Η ορμονοθεραπεία οδηγεί συχνά σε αύξηση σωματικούς βάρους και συγκεκριμένα λίπους κάτι που είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο τους ορμονοεξαρτώμενους καρκίνους και σχετίζεται με κακή πρόγνωση όπως για παράδειγμα επανεμφάνιση καρκίνου στον ίδιο ή τον άλλο μαστό, σε ωοθήκες ή και σε άλλα όργανα. Η ορμονοθεραπεία και η διακοπή της περιόδου οδηγεί επίσης και σε αυξημένο κίνδυνο για οστεοπενία και οστεοπόρωση γεγονός που υποδεικνύει την ανάγκη για ένα καλά σχεδιασμένο διαιτολόγιο.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε επίσης πως μια υπέρβαρη ή παχύσαρκη γυναικά με καρκίνου του μαστού έχει αυξημένο κίνδυνο για μεταβολικά νοσήματα όπως σακχαρώδης διαβήτητς ΙΙ, υπεριλιπιδαμίες, λιπώδης διήθηση ήπατος, υπέρταση κα.
Η διατροφή που προτείνεται σε μια ασθενή με καρκίνου του μαστού είναι κατά βάση μια παραδοσιακή Μεσογειακή Διατροφή. Είναι κατά 80% περίπου χορτοφαγική με σπάνια κατανάλωση κόκκινου κρέατος, μέτρια κατανάλωση λευκού κρέατος και αυξημένη κατανάλωση ψαριού. Αυτό βέβαια θα διαμορφωθεί και ανάλογα με τις ανάγκες της ασθενούς σε κάθε στάδιο θεραπείας.
Συγκεκριμένα συνίσταται κατανάλωση ψαριού 2 φορές την εβδομάδα με έμφαση σε λιπαρά ψάρια. Τα ψάρια καλό είναι να είναι μικρά σε μέγεθος, ελληνικά πελαγίσια ψάρια τα οποία δε είναι επιβαρυμένα με βαρέα μέταλλα και διοξίνες και άλλους ρύπους.
Το κόκκινο κρέας μπορεί να καταναλωθεί 1 φορά την εβδομάδα ή λιγότερο και το λευκό 1-2 φορές/ εβδομάδα. Πάντα καταναλώνουμε άπαχα κομμάτια κρέατος χωρίς ορατό λίπος και δέρμα. Εδώ πρέπει να πούμε ότι τα παραπάνω αφορούν φρέσκο κρέας και καλό είναι να αποφεύγονται εντελώς τα αλλαντικά όπως ζαμπόν, γαλοπούλα, κοτόπουλο, λουκάνικα, μπέικον, έτοιμα ψημένα κρέατα ή ψάρια νωπά ή κατεψυγμένα, παναρισμένα κρέατα ή ψάρια καθώς κατά την παρασκευή τους παράγονται νιτροζαμίνες, ουσίες με καρκινογόνο δράση.
Καλό είναι να αποφεύγεται η αυξημένη κατανάλωση άλατος (λιγότερο από 2-3γρ ημερησίως). Αυτό για να επιτευχθεί πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωση συσκευασμένων τροφίμων όπως αρτοσκευάσματα και έτοιμες σάλτσες όπου εκεί κρύβεται και το περισσότερο αλάτι.
Καλό είναι να αποφεύγεται η αυξημένη κατανάλωση απλών σακχάρων, τα έτοιμα προϊόντα σακούλας κυρίως τα αρτοσκευάσματα και γενικά όλα τα σνακ του εμπορίου που είναι πλούσια σε σάκχαρα, κακά λιπαρά (τρανς και φοινικέλαιο) και συντηρητικά .
Είναι σημαντικό να υπάρχει ποικιλία φυτικών τροφών. Φρούτα και να λαχανικά με έντονα χρώματα, στην εποχή τους, ποικιλία ξηρών καρπών και σπόρων και ποικιλία σιτηρών ολικής άλεσης και οσπρίων.
Συνίσταται η κατανάλωση 2-3 μερίδων γαλακτοκομικών προϊόντων χαμηλών σε λιπαρά ημερησίως με έμφαση στο γιαούρτι, το κεφίρ και τα χαμηλά σε λίπος τυριά τα οποία όμως να μην έχουν πρόσθετα και συντηρητικά.
Η κατανάλωση αλκοόλ δε συνίσταται. Εάν επιθυμεί η γυναίκα, η κατανάλωση καλό είναι να περιορίζεται σε 1-2 μερίδες εβδομαδιαίως με έμφαση σε χαμηλόβαθμα αλκοολούχα ποτά όπως το κόκκινο και λευκό κρασί και φυσικά κατ όπιν συνεννόησης με τον θεράποντα ιατρό ανάλογα με τις αντικαρκινικές θεραπείες που ακολουθεί η κάθε γυναίκα.
Υπάρχει ένας αριθμός βιολογικών μηχανισμών μέσω των οποίων η σωματική δραστηριότητα μπορεί να μας προστατεύσει από την εμφάνιση του καρκίνου και την κακή εξέλιξη αυτού. Μεταξύ άλλων, οι μηχανισμοί αυτοί επιδρούν στα επίπεδα του σακχάρου και της ινσουλίνης του αίματος καθώς και σε άλλες σχετικές ορμόνες, στις ορμόνες φύλου, σε καταστάσεις φλεγμονής και στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, όλες παράμετροι που συνδέονται καθοριστικά με την εξέλιξη του καρκίνου του μαστού. Η σωματική δραστηριότητα βοηθά επίσης στην πρόληψη αύξησης του σωματικού βάρους και στη διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους, κάτι το οποίο επίσης επιδρά ευνοώντας την καλή πορεία της νόσου.
Συνίσταται να αφιερώνονται τουλάχιστον 200 λεπτά σε σωματική δραστηριότητα μέτριας έντασης κάθε εβδομάδα, ή 75 λεπτά σε έντονη σωματική δραστηριότητα ανά εβδομάδα, ή σε ισοδύναμο συνδυασμό δραστηριοτήτων μέτριας και μεγάλης έντασης. Καλό είναι να συνδυάζετε εβδομαδιαίως αερόβια δραστηριότητα (περπάτημα, τρέξιμο, ποδήλατο, χορός, κολύμπι) με ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης όπως pilates, ασκήσεις με αντιστάσεις πχ βάρη, λάστιχα, ιμάντες κλπ. Οι ασκήσεις με αντιστάσεις είναι απαραίτητες και για την πρόληψη της οστεοπόρωσης.
Πηγή: Έντυπο «Περί Υγείας»