Η Γαστρονομική Πολιτική της Μελόνι και η Μεσογειακή διατροφή ως εργαλείο Πολιτικής και Υγείας
Η μεσογειακή διατροφή έχει γίνει πολιτικό εργαλείο της Τζόρτζια Μελόνι. Το ρεπορτάζ του “Politico” ανατρέπει όσα πιστεύαμε για την «πιο ωφέλιμη διατροφή για την υγεία»
Η μεσογειακή διατροφή, που κάποτε θεωρούνταν το πρότυπο της υγιεινής διατροφής, φαίνεται να έχει χάσει τον αρχικό της χαρακτήρα, σύμφωνα με τα νέα δεδομένα που προκύπτουν από τη σύγχρονη πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα. Ο Άνσελ Κις, ο Αμερικανός διατροφολόγος που συνέδεσε τη διατροφή αυτή με καλύτερη υγεία στα χρόνια του 1950, θεωρούσε ότι τα παραδοσιακά τρόφιμα από τη Νότια Ιταλία και την Κρήτη ήταν η «απάντηση» για την πρόληψη των καρδιοπαθειών. Ωστόσο, το σχήμα αυτό έχει υποστεί σημαντική μεταμόρφωση.
Αν και η «μεσογειακή διατροφή» συνεχίζει να προβάλλεται ως σημείο αναφοράς της υγιεινής διατροφής, έχει καταλήξει να γίνεται εργαλείο πολιτικής, με διάφορους πολιτικούς να την εκμεταλλεύονται για να υποστηρίξουν τις θέσεις τους. Η Ιταλία, υπό την ηγεσία της πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Οι πολιτικές της ευρωπαϊκής Ένωσης για την υγιεινή διατροφή και τη μείωση της κατανάλωσης κρέατος έχουν προκαλέσει αντιδράσεις, με τη Μελόνι να παρουσιάζει τη μεσογειακή διατροφή ως βασικό στοιχείο της ιταλικής πολιτιστικής ταυτότητας, ενισχύοντας μια αίσθηση γαστρονομικού εθνικισμού.
Αυτός ο εθνικιστικός λόγος γύρω από το φαγητό δεν περιορίζεται μόνο στην πολιτική, αλλά επηρεάζει και την καθημερινή ζωή των Ιταλών, οι οποίοι, ενώ προβάλλουν τη μεσογειακή διατροφή ως πρότυπο, βλέπουν τα τελευταία χρόνια να αυξάνονται τα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας και άλλων διατροφικών προβλημάτων. Η σύγχρονη ιταλική διατροφή, γεμάτη επεξεργασμένα τρόφιμα και γλυκά, απέχει πολύ από τη φτωχική κουζίνα που κάποτε χαρακτήριζε τη μεσογειακή διατροφή.
Η αυθεντικότητα της μεσογειακής διατροφής είναι πλέον αμφισβητούμενη. Σύμφωνα με τον ιστορικό Αλμπέρτο Γκράντι, η «μεσογειακή διατροφή» δεν ήταν ποτέ ένα φυσικό διατροφικό μοντέλο, αλλά μια ιδέα που αναπτύχθηκε από τον Κις για να προωθήσει πιο υγιεινές διατροφικές συνήθειες, κυρίως στις ΗΠΑ. Οι άνθρωποι στη Νότια Ιταλία τη δεκαετία του 1950, αν και είχαν χαμηλή χοληστερόλη, έτρωγαν λόγω της πείνας και όχι από επιλογή. Το ότι υπήρξε μια «ιδανική» διατροφή είναι περισσότερο ένας μύθος.
Η εμπορευματοποίηση και η πολιτική εκμετάλλευση της διατροφής αυτής δεν έχουν σταματήσει από τη δεκαετία του 1960, όταν η Ιταλία πέρασε από την αγροτική ζωή στην βιομηχανική και άρχισε να αναζητά την αυθεντικότητα μέσα από κινήματα όπως το Slow Food.
Ωστόσο, παρά την υποτιθέμενη έμφαση στα φρούτα και τα λαχανικά, η σύγχρονη διατροφή περιλαμβάνει περισσότερα κρέατα, γαλακτοκομικά και επεξεργασμένα προϊόντα, γεγονός που οδηγεί σε μια εντεινόμενη κρίση παχυσαρκίας.
Η Ιταλία, αναγνωρίζοντας τη δύναμη του brand «μεσογειακή διατροφή», υπερασπίζεται αυτήν την «παράδοση» σε πολιτικό επίπεδο, και βρίσκεται σε πόλεμο με την ΕΕ για τις διατροφικές προδιαγραφές, όπως το σύστημα Nutri-Score, το οποίο θεωρεί πως αδικεί τις παραδοσιακές ιταλικές τροφές. Η πρωθυπουργός Μελόνι, μαζί με άλλους πολιτικούς, επιμένει ότι οι παραδοσιακές ιταλικές τροφές είναι το καλύτερο μοντέλο και δεν πρέπει να «επικρίνεται» από εξωτερικές δυνάμεις.
Μια άλλη ενδιαφέρουσα εξέλιξη που συνδέεται με την πολιτική της Τζόρτζια Μελόνι γύρω από τη διατροφή και την προστασία της ιταλικής γαστρονομίας είναι η απόφαση της Ιταλίας να γίνει η πρώτη χώρα στην ΕΕ που απαγόρευσε τη χρήση συνθετικού κρέατος. Η απόφαση αυτή ήρθε ως αντίδραση στην πίεση από την Ευρωπαϊκή Ένωση για μείωση της κατανάλωσης κρέατος και προώθηση εναλλακτικών τροφίμων, όπου πολλοί Ιταλοί το θεώρησαν απειλή για την παραδοσιακή κουλτούρα τους. Η απαγόρευση του συνθετικού κρέατος αντανακλά τη δέσμευση της χώρας να προστατεύσει την αυθεντικότητα της μεσογειακής διατροφής, διαφυλάσσοντας τις παραδοσιακές πρακτικές και τις τοπικές παραγωγικές μεθόδους. Αυτή η κίνηση, παρά την αντίθεση με τις σύγχρονες τάσεις για πιο βιώσιμες και υγιεινές διατροφικές επιλογές, αποτελεί επίσης μια πολιτική κίνηση για την υπεράσπιση των ιταλικών γεωργικών συμφερόντων και του γαστρονομικού εθνικισμού που αναπτύσσεται στην Ιταλία.
Όμως, ο χρόνος αποκαλύπτει μια άλλη αλήθεια. Η σύγχρονη διατροφή των Ιταλών δεν έχει καμία σχέση με αυτήν των προγόνων τους, και η υπερηφάνεια για τις παραδοσιακές αξίες της μεσογειακής κουζίνας ενδέχεται να πληρώνει το τίμημα της απομάκρυνσης από τα πραγματικά διατροφικά μοντέλα που την καθιέρωσαν. Σίγουρα, η Ιταλία μπορεί να υπερηφανεύεται για τη διατροφική της κληρονομιά, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι η μεσογειακή διατροφή, όπως την γνωρίζαμε, ίσως να ανήκει πλέον στο παρελθόν.